ICT Media
Una IOT Telekomünikasyon, Türkiye’de Düşük Güçlü Geniş Alan Ağı networkü oluşturmak için önemli çalışmalar yapıyor. Nesnelerin internetini etkin şekilde toplum ve kamunun hizmetine sunmayı hedefleyen şirketin CEO’su Kemalettin ŞAHİN’e göre IoT teknolojileri yeni endüstriyel çağda herkesin en önemli yardımcıları olacak. Şahin, “IoT hayat konforunuzu arttıracak, şirketlere operasyonel kolaylık sağlayacak imkanlar sunuyor. Nesnelerin interneti, bütün paradigmayı değiştiren önemli bir enstrümandır” dedi. ŞAHİN, ICT MEDIA TV youtube kanalında yayınlanan Murat PEHLİVAN ile Açık Açık Programı’na konuk oldu. Dergimizde özetine yer verdiğimiz programın tamamını ICT MEDIA TV youtube kanalından izleyebilirsiniz.
Murat PEHLİVAN: Uzun zamandan beri sektörde hem iş geliştiriyor hem yatırım hem de girişimcilik yapıyorsunuz. 2000’lerin başında Pusula Bilişim ile internet paketi satıyordunuz. Sonra Pusula Bilişim büyüdü farklı alanlara yöneldi. Şimdi UNA IOT Telekomünikasyon A.Ş. olarak faaliyet gösteriyor. Sizinle IoT’yi konuşmak istiyorum. Sektörümüz konuyu biliyor ancak bir de sizden dinleyelim. Nedir, IoT yani nesnelerin interneti?
Kemalettin ŞAHİN: Dünyada yeni bir trend var ve bu trend de bütün nesnelerin birbiriyle konuşacağı dillendiriliyor. Teorik olarak bütün nesnelerin kendi ile ilgili bilgi vermesi ve haberdar etmesi, bütün kitlesel verilerin sensörlerden toplanarak sunulması işlemi... Nesnelerin interneti aslında birçok yeni trendin de temel bileşeni, altyapısı. Şöyle ki bugün herkes yapay zekayı konuşuyor. Çok doğru ama yapay zekaya veri lazım ve bu veriler nesnelerin interneti ile toplanıyor. Dolayısı ile biz çok temel bir fonksiyonu yerine getirir olacağız. Yani hem gelecekteki bütün bu karar destek sistemlerinin, yapay zekâ gibi sistemlerin alt yapısını oluşturan sistemlerde biz kendi alt yapımızı oluşturuyor olacağız. Nesnelerin interneti çevremizde gördüğümüz tüm nesneleri kapsıyor. Öncelikle çok kritik, çok önemli, çok hayati olan yaşam konforumuza değen nesneler canlandırılıyor. Daha sonra daha küçük nesnelere doğru gidilebiliyor. Geçmişte manuel yapılan birçok şey artık IoT sayesinde çok hızlı şekilde ve tek tuşla yapılabilecek hale geliyor. Bu bir envanter sayımı olabilir. Elektronik ticaretin farklı bir yönü, bir mağaza yönetimi olabilir.
Murat PEHLİVAN: Bunların gündelik hayatımızdaki rolünün çok farkında değiliz sanırım. Öyle değil mi?
Kemalettin ŞAHİN: Farklı şekillerde kullanılıyor aslında. Kablolu kablosuz veya geniş bant internetlerin veya evdeki mevcut ADSL’lerimizin bize vermiş olduğu bazı hizmetler var. Bunlar doğalgaz kombisinin yönetilmesi, çamaşır bulaşık makinelerinin yönetilmesi, akıllı ev sistemlerinin yönetilmesi şeklinde karşımıza çıkabiliyor.
Murat PEHLİVAN: Başta araçlar olmak üzere her şeyin akıllılaşması bekleniyor. Burada anladığım kadarıyla temel fonksiyon IoT yani nesnelerin interneti olacak. Peki kitlesel manada IoT’u nerelerde, nasıl kullanacağız?
Kemalettin ŞAHİN: Mevcut şartlarda kablolu veya geniş bant internetin sağladığı imkanlarla zaten yapılıyordu. Fakat ihtiyaçlar farklılaştı. Mesela akıllı tarım yapmak için uzaktaki bulunan bir nesneyi oradaki ortamı ölçmek hava durumunu ölçmek gerekiyor. Ölçümler için ihtiyacınız olan uzaktaki nesnenin uzun süre size veri vermesi dolayısıyla bu veriyi sağlayabilmesi için bir paradigma değişikliğine ihtiyaç var. Uzaktaki nesnelere, her zaman bir enerji kaynağı sunamayacağımız nesnelere uzun pil ömrü sağlandı. Dolayısıyla küçük data, uzun pil ömrü, düşük maliyet ve yüksek kapsama alanı sağlanmış oldu. Bu hayatımıza müthiş bir kolaylık sundu çünkü örneğin siz her daim su sayacına enerji ulaştırmanız mümkün olmayabilir. Ama uzun pil ömrü olan o sayacı okuyan bir IoT aygıtıyla bunu çok daha rahat başarabilirsiniz. Dolayısıyla 5-10 yıl pil ömrü giden su sayaçları bu şekilde üretilmeye başlanmış oldu.
Murat PEHLİVAN: Genişbant ile kablolu erişim arasındaki temel farkı da izah edebilir misiniz?
Kemalettin ŞAHİN: Geniş bant ve kablolu erişimlerimiz olmazsa olmazlarımız. Her yerdeki her işimizi otobanlarda çözemeyiz. Bazen küçük patika yollara da ihtiyacımız vardır. Çünkü her yere otoban yapmak gereksiz. Bu büyük maliyetler doğuracaktır. Biz 4G ve 5G gibi fonksiyonlardan bu şekilde zaten istifade ediyoruz ve de etmeye devam edeceğiz. Tüm dünya da bundan istifade ediyor olacak. Bununla beraber 5G’nin yine IoT tarafında getireceği yenilikler de olacaktır. Bu teknolojiler birbiriyle rekabet eden teknolojiler değil. Biz IoT Network tarafında tamamlayıcı bir internet teknolojisi olarak varız. Dolayısıyla tamamlayıcı bir teknoloji olduğumuz için otobanları onlara bırakıyoruz dar ve küçük yollardan biz gidiyoruz. Öyle diyebilirim. Tüm toplumun, tüm ekonominin ihtiyacı her zaman geniş bant, her zaman otoyollar değildir. Aynı zamanda küçük yollara da ihtiyacımız olacaktır.
Murat PEHLİVAN: Bu işin kapsama kısmı. Bir de bunun maliyet kısmı var.
Kemalettin ŞAHİN: Maliyet kısmı şöyle. Ürünlerimizde bu alana özel geliştirilmiş temel fonksiyonlar var. Cihaz yatırımı dar bant olduğu için biz de çok daha düşük maliyetlere çözüm üretebiliyoruz. Ayrıca biz haberleşmeyi eşzamanlı ve sürekli yapmıyoruz. Büyük geniş bant datalarına ihtiyacımız yok. Bizim datalarımız çok küçük paketler. Bu da bize pil ömrünü daha uzun kullanma imkânı sağlıyor. Yine paketlerimiz çok küçük olduğu için daha kısa mesafeler değil de daha uzun mesafelere sinyal gönderme kabiliyetimiz var. Çünkü datayı senkron şeklinde gönderme ihtiyacımız yok.
Murat PEHLİVAN: IoT konusunda uzun mesafelere gönderme işi ilginç. Ama bir o kadar da iyi.
Kemalettin ŞAHİN: Evet şöyle ki 50 km civarında bir kapsama alanı oluşturabiliyoruz. Bu mesafe akıllı tarım gibi uygulamalarda veya uzak alan envanterinde, uzak alan sensör değerlendirmesinde önemli bir fayda sağlıyor. Çünkü yine bahsettiğim gibi her yere geniş bant altyapısını kurmak doğru değil, mümkün de değil oldukça da maliyetli.
Murat PEHLİVAN: LPWAN konusundan biraz bahsettik...
Kemalettin ŞAHİN: Low Power Wide Area Network diyoruz buna. Düşük enerji geniş alan networkü.
Murat PEHLİVAN: Bunlar endüstriyel anlamda konuşabiliyor mu?
Kemalettin ŞAHİN: Evet endüstri anlamda konuşabilir.
Murat PEHLİVAN: Maliyeti düşük pil ömrü uzun. Ve sürekli bakımda istemiyor. O zaman bunun endüstri de kullanılması lazım. Peki sektörler bazında genel çerçevede nasıl kullanılıyor?
Kemalettin ŞAHİN: IoT’a ikinci bakış açısı olarak getirdiğimiz, endüstriyel IoT dediğimiz bir konu da var. Endüstriyel IoT’de cihazlar, sensörler otomatik olarak haberleştiği için insan müdahalesini en aza da indirgemiş oluyoruz. Yeni endüstriyel çağda bunlar bizim en önemli yardımcılarımız olacak.
Murat PEHLİVAN: Bu kadar uzun mesafede, bu kadar alan kapsaması ve gördüğü iş dikkate alındığında bunların bir protokolünün olması da lazım.
Kemalettin ŞAHİN: Dünyada iki tane protokol öne çıkıyor diyebiliriz. Bunlardan birisi sigfox diğeri lorawan. Uygulama biçimlerine göre ufak tefek farklılıkları var. Ama temelde LPWAN dediğimiz aynı kurguda aynı senaryoda çalışan ürünler. Dolayısıyla bunların kurmuş olduğu networkler düşük güçlü uzak alan networkleri. Tabi bununla beraber aslında yeni yeni protokoller dünyada doğmaya başladı. Ama şu an için dünyada iki protokolün öne çıktığını söyleyebiliriz.
Murat PEHLİVAN: Anladığım kadarıyla bunlar alanı domine ediyor.
Kemalettin ŞAHİN: Dünyadaki LPWAN sektörünü domine eden iki büyük firma var diyebiliriz.
Murat PEHLİVAN: Lorawan ve sigfox’un çok fazla ayrıştığı bir şey yok. Peki kullanım açısından hangisi daha yaygın?
Kemalettin ŞAHİN: Lorawan biraz daha yaygın ama bakış açıları biraz farklı.
Murat PEHLİVAN: O zaman soruyu şöyle sorayım ülkemiz açısından en makul ve mantıklı protokol hangisi?
Kemalettin ŞAHİN: İkisinin de kendisine özel teknolojileri, özel yetenekleri var. Biz sigfox tarafında büyüyor olacağız. Ama biz diğer protokollerle de haberleşmeye açık bir şirketiz. Zaten bizim şöyle bir sloganımız da var. “United LPWAN” dediğimiz yani “Yaşasın Birleşik LPWAN Gücü” diye yeni bir motto oluşuyor dünyada. Bunun kendine göre bazı gerekçeleri var. Biz de burada konuya rekabet odaklı değil de şeffaf tamamlayıcı erişim teknolojileri olarak bakıyoruz. Çünkü herkesin daha iyi yaptığı işler var. Bizim de çok iyi yaptığımız işler var. Diğer protokollerinde var. Dolayısıyla burada en yaygın olarak dünyada lorawan’ı söyleyebiliriz. Ama sigfox’unda 70 ülke üzerinde yaygınlığı var. Bunun dışında hızla gelişen bir yaygınlığı var. Avantajı büyük. Hiçbir yerde erişim için bir roaming anlaşması imzalamamız gerekmiyor. Türkiye’de herhangi bir havaalanına koymuş olduğunuz valiziniz dünyanın başka bir ucunda sigfox networkü varsa uçaktan oraya indiğinde siz onu hemen görebilirsiniz. Bu kargo taşımacılığı için de geçerli çok farklı enstrümanlar içinde geçerli. Dolayısıyla sigfox’un dünyada tek network olması çözüm üreticileri için bambaşka fırsatlar sağlamış oluyor. Bunun yanında lorawan’ın daha serbest protokolleri kullanması daha sık datayı kullanabiliyor olması farklı avantajlar sağlıyor. Temel olarak söyleyebileceğimiz şu: Bu teknolojilerin her birinin kendine özgün marifetleri, kendine özgü yetenekleri bulunuyor. Biz hepsinden istifade etmeye çalışıyoruz.
Murat PEHLİVAN: Anladığım kadarıyla sigfox bir ürün, bir haberleşme cihazı… Siz bunun üzerine bir katma değer koyuyor musunuz? Genelde bu zamana kadar bir firma distribütörlük alır, pazarlamasını yapar, ürünü satardı. Sizin burada sigfox’a kattığınız bir katma değer var mı?
Kemalettin ŞAHİN: Çok güzel bir soru. Konuyu açmak için fırsat sundu bize. Biz network sağlayıcısıyız. Network sağlayıcısı olarak Türkiye’de sektörden ekosistem partnerleriyle çalışıyor olacağız. Sektör bağımsızı olarak her sektörle çalışacağız. Bu bir tesis yönetimi, bir akıllı endüstri, bir çevre mühendisliği, bir akıllı şehir, aklınıza gelen bütün sağlık ürünleri olabilir. Aklınıza gelen bütün sektörleri sıralayabilirsiniz. Hepsiyle çalışıyoruz. Sadece beklentimiz şu: Türkiye’de çok önemli başarılara imza atmış çözüm şirketleri var. Bunlar güzel projeler yaptılar. Mevcut teknolojilerle yaptılar. Sigfox tarafında LPWAN tarafında açık bir yapıyla bize gelebilirler ve biz bu çözümleri onlarla birlikte yapabiliriz. Biz aslında burada bir şemsiye görevi görüyoruz. Dolayısıyla bizim networkümüzü onları açacağız ve onlar kendi çözümlerini, mevcut düzeneklerini değiştirmeden sadece yeni katma değerli bir çözüm ekleyerek müşterilerinin ihtiyacını karşılayacaklar. Müşteri tarafında ve çözüm ortakları tarafında, ekosistem partnerleri tarafında mevcut düzeneklerle sadece küçük bir eklenti yaparak bizim sistemimize dahil olacaklar. Böylece sadece Türkiye’de çözüm üretmeyecekler, dünyada 70’ten fazla ülkede ürünlerini satabiliyor hale gelecekler. Şu an için 70’ten fazla ülke diyoruz. Çünkü dünyadaki tüm ülkelere yavaş yavaş yayılacak. Dolayısıyla bu ekosistem partnerleri kendi çözümlerine bir katma değer sağlamanın dışında dünyaya da yeni bir formatta ihracat yapma şansına elde ediyor olacak.
Murat PEHLİVAN: Peki bu çözüm üreticileri için UNA IOT telekomünikasyon sigfox’un protokolleri üzerine ilave bir çözüm geliştirdi mi? Projeleriniz var mı?
Kemalettin ŞAHİN: Bununla ilgili çok projelerimiz var. Zaman içerisinde açıklayacağız. Çalıştığımız çözüm ortaklarını kendi özel anlaşmalarımız gereği açıklamıyoruz ama müthiş pozitif tepkiler alıyoruz. Heyecan çok yükseliyor konuştuğumuz iş ortakları tarafında. Dünyada LPWAN’ın getirdiği bir paradigma değişikliği var. Biz de UNA IOT Telekomünikasyon olarak Türkiye’deki bu dinamizmi dünyaya sunmak istiyoruz. Bu katma değerli işleri bizim erişim biçimimize ekleyerek dünyaya oldukça hızlı akıllı çözümleri sunmak istiyoruz. Türkiye’de yetişmiş insan kaynağı var. Bunlar kendi kaplarına sığmıyor ve ülke sınırlarını aşmak için gün sayıyorlar. Bunun farkındayız ve bunların hepsini elimizden geldiğince hızlıca destekleyip dünyaya açmak istiyoruz. UNA IOT A.Ş. Telekomünikasyon olarak bunu hızlı bir şekilde yapmak istiyoruz.
Murat PEHLİVAN: Kitlesel IoT konusunu biraz daha somutlaştırmak istiyorum. Ankara’dan örnek verelim. Mesela Ankara’da elektrik dağıtımını kim yapıyor? Enerjisa. Bunlar gelse “Kemalettin Bey biz artık sahaya adam göndermek istemiyoruz. Biz yerinden sayaçları okumak istiyoruz. Verimli kullanılıp kullanılmadığını anlamak istiyoruz” derse burada istedikleri sonuçları alabilirler mi? Kullanım saatlerine göre analizler yapılabilir mi? Yani böyle bir sistemi yönetme imkânı sunabilecek mi?
Kemalettin ŞAHİN: Milyonlarca sayacı aynı anda okumak ve yatırımlarınızı buna göre planlamak arıza yönetimini buna göre planlamak zaten IOT’nin işlerinden bir tanesi. Dolayısıyla bu Türkiye genelinde sayısal olarak fazla sensörü fazla sayacı okuma ihtiyacı olan herkesle yapabileceğimiz bir konu. Biz konuya çok yönlü bakıyoruz, çünkü birçok ayağı var. Bir tanesiyle ilgili operatörlerin ihtiyaçları var. Bir tanesi endüstri geliştiriciler. Bunlarla da çok yakın diyaloğumuz var. Dolayısıyla bunlar hem sektörün büyükleri hem bu işi çok iyi bilen uzmanlar. Ve işlerini de çok iyi biliyorlar. Aynı zamanda kamu açısından da geleceğe yönelik yatırım planlaması için çok önemli şeyler. Biraz önce söylediğiniz gibi hangi saatlerde pik yapıyor hangi saatlerde buna en az ihtiyacımız var. Dolayısıyla enerji optimizasyonu kaynak optimizasyonu ile ilgili bütün bu verilere ihtiyacımız var. Şimdi biz etkin bir şekilde insan kaynağını kullandığımız zaman ayda bir kere sayacı okuyabiliriz. Bu mümkün. Fakat biz günlük ve anlık tüketim hakkında bilgiye sahip olamayız. Bunun sağlanabilmesi için sahadan sürekli verinin gelmesi lazım. Dolayısıyla bu veriler belli periyotlarla alındığı zaman o bölge, o hane halkı hakkında doğru bilgilere anlık ulaşabiliriz. Bunun dışında farklı imkanlar da sağlıyor. Diyelim ki bir abone değişikliği. Abone değişikliği için artık sizin bir kurumu ziyaret edip aboneliği açma kapatma işini oradan yapmanız gerekmiyor. e-Devlet şifrenizle girip artık aboneliği bitirmek istediğinizi seçip işlemi tamamlayabiliyorsunuz. Ya da yeni bir kişi müracaat ettiğinde o sayacı uzaktan açmaya yarıyor. Ya da aynı sayacınızı hem ön ödemeli hem faturalı kullanmanızı sağlıyor. Bu değişiklikleri istediğiniz an ve istediğiniz zaman yapabiliyorsunuz. Bunların her biri IoT sayesinde hayat konforunuzu geliştirilebilecek ayrıca operasyonel kolaylığı sağlayacak imkanlar sunuyor. Dolayısıyla artık kişisel konforunuz böyleyken endüstriyel tarafta bunun çok daha fazlasını yapabilecek imkanlar elde edebiliyorsunuz. Kitlesel okuma konfor açısından da fonksiyonellik açısından da çok önemli. Sizin evinizdeki elektriğin kesilmediği halde voltaj probleminden dolayı belli bir kısmın üzerine çıkması yangına sebep olabilir. Sisteminiz size bunu önceden bilgi verdiği anda kestirimci dediğimiz uyarı sistemi sayesinde hem birey için hem hane halkı için hem o bina için hem toplum için müthiş fayda sağlayacaktır. IoT aslında sadece bir sayaç okuma enstrümanı değil. IoT aynı zamanda bütün yaşam biçimi olarak paradigmayı değiştiren önemli bir enstrümandır.
Murat PEHLİVAN: Önemli bir teknoloji, hayatımızda artık iyice yer etmeye başlıyor. Bu programdan ben bunu anladım. IoT deyip geçmememiz gerekiyormuş!
Kemalettin ŞAHİN: Sadece bir sensör okuyalım, bir sayaç okuyalım şeklinde değil… Hayatımıza katacağız sayısız fayda var.
Murat PEHLİVAN: Sizi doğru anlaması gereken rakipleriniz değil, yol arkadaşlarınız olacak operatörlerdir. Umarım rakipten ziyade çözüm ortağı olarak görürler sizleri.
Kemalettin ŞAHİN: Bizim hayata bakış açımız şu: Biz kendi fonksiyonumuzu, kendi teknolojimizin ne olduğunu çok iyi biliyoruz. Dünyada da karşılığını biliyoruz. Dolayısıyla kendimizi tamamlayıcı bir erişim teknolojisi olarak görüyoruz. Broadband ile aynen sizin de söylediğiniz gibi yol arkadaşıyız. Dolayısıyla onların tüm erişin imkanlarından yararlanmak istiyoruz. Onlarla iş birliği yapmak istiyoruz. Bu konuya çok açığız ve bunun olmaması için hiçbir engel görmüyoruz. Bunun çok rahat bir şekilde olabileceğini öngörüyoruz. Geçmişte operatörler çok sıkıntı yaşadı. Alternatif operatörler de çok sıkıntı yaşadı. Farklı teknoloji üreticileri de çok sıkıntı yaşadı. Ama bütün taraflar bütün paydaşlar alt yapı içinde üst yapı için de paylaşmanın ülke ekonomisini, Türkiye’deki ekosistemi büyüteceğini, dünyaya güzide ürünler çıkarmamız için önemli fırsatlar sunacağını anlamış bulunuyor. Dolayısıyla bence Türkiye bu sınavını verdi. Bundan sonra birbirine destek olacak şekilde bir pazar paylaşımı pastayı çok daha büyütebilecektir. Yani pastanın aslında birileri tarafından eksiltileceği değil de hep birlikte büyütülebileceği kanaatine varmış olunduğunu düşünüyoruz.
Murat PEHLİVAN: Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir?
Kemalettin ŞAHİN: Yeni nesil bir teknolojinin dünyada IoT paradigmasını değiştiren bir teknolojinin Türkiye’de öncü firmalarından birisiyiz. Bunu doğru bir şekilde hem paydaşlarımıza hem çözüm ortaklarımıza hem de onlar vasıtasıyla hayatlarının akışını değiştirecek endüstri ve bireysel kullanıcıların hepsine anlatmak istiyoruz. Bu teknolojileri hayatında edinmek isteyen ekosistem partnerlerine yine çağrıda bulunuyoruz. İş birliği yapacak herkese kapımız açık. Biz tamamen iş birliği odaklı çalışan bir firmayız. Bizimle paydaş olsunlar. Biz teknolojimizi onlara anlatalım. Onlara bunu deneyimleme fırsatı sunalım. Ve bu fırsatı hep birlikte değerlendirelim. Önce Ülkemiz, sonra da ülkemize büyük kazanç sağlayabileceğini düşündüğümüz bu servis ve imkanları yurtdışına ihraç etmek amacıyla paydaş olmak isteyenlerle sık sık görüşmek istiyoruz.
Murat PEHLİVAN: Peki size nasıl ulaşacaklar Kemalettin Bey?
Kemalettin ŞAHİN: Linkedin’de Una IoT Telekomünikasyon A.Ş. olarak aynı zamanda una.net.tr olarak web sitemiz var. Her ikisinden de bize ulaşabilirler.
