"Medya, bilgiye erişim konusunda büyük bir güce sahiptir. Ancak, bilginin doğruluğu ve kaynağı konusunda dikkatli olunmazsa, yanlış yönlendirmelere açık hale gelmek kaçınılmazdır. Bu nedenle, medya okuryazarlığının geliştirilmesi ve bilinçli bilgi kullanımının teşvik edilmesi, çağımızın en önemli gerekliliklerinden biridir."

1992 yılından itibaren Türkiye'de medya ve bilgi kullanımı, geleneksel ve dijital medya platformlarının yaygınlaşmasıyla önemli ölçüde değişti. Medya, toplumun algısını şekillendiren en önemli unsurlardan biridir. Haberler, yorumlar, görseller ve videolar aracılığıyla bireylerin düşüncelerini ve inançlarını etkiler.

Medyanın Gücü ve Etkisi

Geleneksel medyada editoryal kontrol mekanizmaları bulunurken, sosyal medyada bu denetimler daha sınırlıdır. Bu durum, bilgiye erişimi kolaylaştırırken, aynı zamanda yanlış veya yanıltıcı bilgilerin yayılmasına da neden olmaktadır. Bu olumsuzlukları azaltmak için, 27 Ocak 2014 tarihinde RTÜK ve Millî Eğitim Bakanlığı, akademisyenlerden oluşan bir komisyonla birlikte "Medya Okuryazarlığı" dersinin okutulması için bir program geliştirdi.

Günümüzde Medya ve Bilgi Kullanımı

Günümüzde medya, bilginin yayılması ve tüketilmesi açısından önemli bir araçtır. Televizyon, radyo ve gazeteler uzun yıllar boyunca toplumun bilgiye erişiminde temel kaynaklar olmuştur. Ancak dijitalleşmeyle birlikte internet ve sosyal medya platformları da bu sürece dahil olmuş, bilgiye erişimin hızlanmasıyla birlikte bilgi kirliliği, dezenformasyon ve manipülasyon riskleri de ortaya çıkmıştır.

Sosyal Medya ve Algı Yönetimi

• Sosyal Medyanın Gücü: Twitter (X), Instagram, Facebook ve YouTube gibi platformlar, bireylerin ve grupların geniş kitlelere ulaşmasını sağlar.
• Dijital Aktivizm: Toplumsal hareketler, hak ihlalleri ve krizler konusunda farkındalık yaratmak için kullanılır.
• Sansür ve Kısıtlamalar: Sosyal medya platformlarına yönelik erişim engellemeleri veya içerik kaldırma talepleri, bilgiye erişimde sınırlamalara neden olabilir.
• Geleneksel Medya: Televizyon, radyo ve gazeteler hâlâ etkilidir, ancak büyük medya gruplarının belirli siyasi ve ekonomik çıkarlarla bağlantılı olması, basın özgürlüğü konusunda tartışmalara yol açar.
• Dijital Medya: Sosyal medya ve bağımsız haber platformları, geleneksel medyaya alternatif olarak görülür. Ancak burada da içerik denetimi ve sansür gibi konular önemlidir.
• Medya Okuryazarlığı Eksikliği: Bireylerin medyada yer alan bilgileri doğru analiz edememesi, manipülasyona açık hale gelmelerine neden olur.

Dezenformasyon ve Manipülasyon

• Yalan Haberler: Sosyal medyada hızla yayılan yanlış veya çarpıtılmış bilgiler, kamuoyunu etkileyebilir.
• Bot Hesaplar ve Troller: Kamuoyunu yönlendirmek veya belirli görüşleri yaymak için kullanılan hesaplar, bilgi kirliliğine neden olur.
• Devlet ve Özel Kurumlar: Hem kamu hem de özel sektör, kendi çıkarlarına uygun bilgi akışını sağlamak için medya araçlarını kullanabilir.
• Dezenformasyon Yasası: 2022'de kabul edilen "Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu" gibi düzenlemeler, yanlış bilgi yaymayı engellemeyi amaçlasa da ifade özgürlüğü konusunda kaygılar yaratır.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK): Dijital platformlarda kişisel bilgilerin nasıl kullanılması gerektiğini belirleyen kurallar içerir.

Bilinçli Medya Kullanımı İçin Öneriler

• Kaynakları Doğrulama: Haberleri birden fazla güvenilir kaynaktan teyit etmek gerekir.
• Eleştirel Düşünme Yeteneğini Geliştirme: Bilgileri sorgulamak, manipülasyon riskini azaltır.
• Medya Okuryazarlığını Artırma: Medya içeriklerini doğru analiz edebilmek için eğitim programları geliştirilmelidir.
• Gizlilik Politikalarına Dikkat Etme: Kişisel verilerin korunması için güvenli internet kullanımı sağlanmalıdır.

Sonuç

Medya, bilgiye erişim konusunda büyük bir güce sahiptir. Ancak, bilginin doğruluğu ve kaynağı konusunda dikkatli olunmazsa, yanlış yönlendirmelere açık hale gelmek kaçınılmazdır. Bu nedenle, medya okuryazarlığının geliştirilmesi ve bilinçli bilgi kullanımının teşvik edilmesi, çağımızın en önemli gerekliliklerinden biridir.