Kişisel hayatlarımız boyunca pek çok konuda karar verilmesi gereken hususlar yer almaktadır. Eğitim-öğretim dönemi ve sonrasında hayal edilen hedeflere ulaşabilmek için çeşitli seçenekler arasından bir tercih yapılması gerekecektir. Her insan için farklı durum ve koşullar bulunmasına rağmen, karar verme eylemi hepimiz için geçerli olacaktır. Bunun için de verilmesi gereken kararların doğru analiz edilmesi gereklidir. Verilecek herhangi bir karar herkes için aynı zorlukta olmayabilir ya da herkesin verdiği kararların ağırlığı farklıdır. Önemli olan kısım verilecek kararlara ilişkin şartların ne olduğu ve bireysel olarak bu sürece ne kadar hazırlıklı olunduğudur. Çünkü genel bir karar verme sürecinden bahsetmek mümkün değildir. Her insanın hayat yolculuğunun farklılık gösterebileceği gibi yine her insanın verilecek karara dair durumu da değişiklik gösterebilecektir.

Öncelikle karar verme eyleminin seçeneklerini ele almak gereklidir. Örneğin, eğitim hayatına ilişkin verilmesi gereken kararlarda ilk olarak kariyer hedefi değerlendirilmelidir. Bu noktada kariyer planlaması doğrultusunda bir eğitim hayatı kurgulanması uygun olacaktır. Biraz daha genelden özele gidersek, eğitim hayatının hangi dönemi için karar verme süreci içinde bulunulduğu göz önüne alınmalıdır. İlkokul, ortaokul, lise ve üniversite temelinde bakıldığında; insanın büyümesi gibi eğitim dönemleri de ilerleyerek yaşanmaktadır. Bu aşamada da ilk olarak mesleğin edinileceği üniversiteye yönelik bir planlama yapılmalıdır. Dolayısıyla eğitim-öğretim noktasında verilecek her bir kararda meslek ilgisi ve tercihi göz önünde bulundurulmalıdır. Eğitim dönemleri içerisinde ise hangi okulun neden tercih edileceği de buna yönelik gerekçelendirilmelidir. Ülkemizde ve dünyada birçok üniversite bulunmakta olup tercih yelpazesi oldukça geniştir. Elbette hedefler doğrultusunda kişinin kendi üstüne düşeni yapması gerektiği düşüncesiyle bir karar verme süreci ele alınmalıdır. Çünkü herkesin bir isteği, hedefi ya da hayali bulunmaktadır. Ama ilk olarak insanın kendi üstüne düşen her şeyi yapması gerektiğinin altını çizmekte fayda vardır. Şunu da belirtmekte fayda var, bireysel planlama doğrultusunda eğitim-öğretim hayatının sıralaması herkes için de aynı olmak zorunda değildir. Bu kararı insanın isteği, şartları ve koşullar belirlemektedir.

Karar verme süreçlerinde en zor olan kısım seçim noktasına gelindiğinde hazırlıksız yakalanmaktır. Eğer kişisel hayata dair verilecek karara ilişkin bir yeterlilik problemi varsa, o kararın ağırlık merkezi insanın kendisi olmayacaktır. Bu eksiklik de verilen kararlar sonucunda görülen kabule doğrudan etki edecektir. Meslek hayatında da bu husus çok önemlidir. Çünkü eğitim-öğretim dönemlerinde kişisel performansa göre bir esneklik sağlanması mümkündür. Açığı telafi etmek ya da eksikliği gidermek için bir zaman söz konusudur. Ama meslek hayatına girildiğinde ortaya çıkan fırsatların tekrarı her zaman olamayacaktır. Bu gibi durumlarda aslında verilmesi gereken her kararda bir önceki kararların sağlamasının doğru yapılması önem arz etmektedir. Herkesin yaşadığı süreçlerin tahlilini önce geneli göz önüne alarak değerlendirmesi ve sonrasında kendi durumunun bilincinde olarak ele alması gerekmektedir. Çünkü verilecek kararların farklı olduğu gibi kararı verecek kişiler de farklı insanlardır. Benzer insanlar dahi olsa, hayatlarında birçok farklılıklar bulunacaktır. Bu nedenledir ki her karar verme sürecinde ağırlık insanın kendisinde olmalıdır. Her durumun ve her insanın kendi içinde özel olduğu varsayımından yola çıkıldığında doğru ya da yanlış karardan ziyade mantıklı ve tutarlı bir karar verme süreci göz önünde bulundurulmalıdır. Temelinde iyi olan ve doğru değerlendirilen kararları vermek gerekse de her insan için geçerli olan şeylerden biri de kötü kararların da hayatın içinde verilmesi gerekebileceğidir. Önemli olan nokta bu yanlış kararların bedelinin ne olduğudur. Ayrıca verilen kararların sonuçlarının sorumluluğunun da kişi tarafından alınması gereklidir. İyi ve güzel kararların arkasında durabilmek kadar yanlış seçimlerin de sorumluluğu alınmalıdır. Dikkat edilmesi gereken en önemli husus ise yanlış verilen karar ya da kararlardan kimin etkileneceğidir. Çünkü yukarıda da ifade ettiğim gibi her karar verme süreci eylem olarak herkes için aynı olsa da insan, durum, şartlar gibi farklılık gösteren boyutlar söz konusu olacaktır. Bu süreçleri biraz daha kolay kılmanın yollarından biri fikir alışverişinde bulunmaktır. Benzer durumu yaşayan insanların katkısının önemli olduğu gibi, çevremizde bulunan ve söz konusu karara ilişkin sağduyusuna güvendiğimiz insanlar ile de görüşülmesi doğru olacaktır. Çünkü insanın içinde bulunduğu her durumu daha önceden deneyimlemiş başka insanlar elbette vardır. Bu insanlar ailemizden birileri olabileceği gibi sosyal çevremizden birileri de olabilir. Buradaki kritik husus görüşüne başvurulacak kişinin verilecek karara dair bir tecrübesinin olup olmadığıdır. Maalesef pek çok insan duygusal nedenlerden ötürü verilmesi gereken kararları danışması gereken kişileri doğru seçememektedir. Bu durum da olumsuz sonuçlanan sürecin akabinde bireysel ilişkilerin yara almasına sebebiyet vermektedir. İnsan çoğu zaman en yakınından destek ve katkı alabilir. Ama bazı durumlarda sadece konu bazlı en uzak kişiden de fikir alınabilmesi gerekmektedir. Örneğin ailesinde ya da sosyal çevresinde sporun herhangi bir branşı ile ilgili aktiviteye katılmış bir yakını olmayan insan bu konuda neden en yakınlarından fikir almalıdır ki? Elbette güven duygusu ve karşılıklı yakın tanışmanın önemi büyüktür fakat eğer bir meslek seçimi söz konusu olacaksa öncelikle o mesleğin içinden birilerinin görüşüne başvurulmalıdır. Bu gibi örnekler çoğalabilir ve tam tersi istisnai durumlar da yaşanabilir. En nihayetinde doğru ya da yanlış bir karar verileceği gibi hiç karar verilemeyecek durumlar da yaşanabilecektir. Bazen bir bakmışsınız sizin yerinize çok doğru bir karar da verilmiş olacaktır. Her şeyin mümkün olduğu ve doğru ya da yanlış karardan ziyade bireysel kararların olabileceği ve bunlara duyulan saygının önemli olduğu dikkate alındığı sürece zaman, kararların sonucunu bizlere gösterecektir.