Türkiye’de isteğe bağlı yayıncılık sektörü, teknolojik gelişmeler, genç nüfus ve Türk dizilerinin küresel başarısıyla hızla büyümektedir. Ancak, RTÜK denetimleri, rekabet soruşturmaları, vergi yükleri, dijital korsanlık ve kültürel/politik hassasiyetler, sektörün sürdürülebilir büyümesini tehdit ediyor. Platformların yapay zekâ ve veri analitiğiyle kişiselleştirilmiş deneyimler sunması, AVOD modellerine yönelmesi ve kültürel hassasiyetlere uygun içerik üretmesi, gelecekteki başarısını belirleyecek.

Türkiye’de isteğe bağlı yayıncılık sektörü (on-demand streaming), genç ve teknolojiye yatkın nüfus, Türk dizilerinin küresel popülaritesi ve teknolojik altyapıdaki gelişmelerle hızla büyüyen bir alan olarak dikkat çekiyor. Netflix, Disney+, BluTV, Exxen, Amazon Prime Video, Gain ve TRT tabii gibi platformların varlığı, sektörün hem yerel hem de uluslararası dinamiklerle şekillendiğini gösteriyor. Ancak, bu büyüme potansiyeli, ekonomik kriz, düzenleyici baskılar, dijital korsanlık ve kültürel hassasiyetler gibi zorluklarla gölgeleniyor. Bu makale, sektörün mevcut durumunu, büyüme faktörlerini, yasal engellerini ve gelecekteki fırsatlarını analiz etmek için hazırlanmıştır. .

Sektörün Mevcut Durumu ve Büyüme Dinamikleri

Türkiye’de isteğe bağlı yayıncılık sektörü, son yıllarda önemli bir ivme kazanmıştır. Deloitte’un 2019 raporuna göre; Türk dizi sektörünün küresel başarısı, yerel ve uluslararası platformların Türkiye pazarına ilgisini artırmıştır. 2024 itibarıyla Netflix’in Türkiye’de yaklaşık 2 milyon abonesi bulunurken, BluTV, Exxen ve TRT tabii gibi yerel platformlar da büyüyen bir kullanıcı kitlesine hitap ediyor. Sektör, dizi, film, belgesel, çocuk içerikleri ve orijinal yapımlar gibi geniş bir yelpazede içerik sunuyor. Türk dizilerinin (Kurtlar Vadisi, Gönül Dağı, Kızılcık Şerbeti) Orta Doğu, Latin Amerika ve Uzak Asya’daki popülaritesi, sektörün küresel bir oyuncu haline gelmesini sağlıyor. İçerik üretimi, istihdam ve uluslararası telif satışlarıyla ekonomik katkısı da artmaktadır.

Büyümenin temel itici güçleri arasında, Türkiye’nin %80’lere ulaşan internet penetrasyonu, 5G teknolojisinin yaygınlaşması ve akıllı cihaz kullanımındaki artış yer alıyor. Genç ve dinamik nüfus, dijital içerik tüketimine yatkın bir kitle oluştururken, yapay zekâ destekli veri analitiği, kullanıcıların izleme alışkanlıklarına göre kişiselleştirilmiş içerik önerileri sunarak abone bağlılığını artırıyor. Netflix’in Sıcak Kafa ve Kübra gibi yapımları, Türk içeriklerinin küresel izleyiciye hitap etme potansiyelini gösteriyor. TRT tabii gibi platformlar ise çocuklara yönelik eğitici içeriklerle niş alanlarda fark yaratıyor.

Karşılaşılan Zorluklar

Sektörün büyümesi, çeşitli engellerle sınırlanıyor:

• RTÜK Denetimleri ve İçerik Sansürü: 2019’da yürürlüğe giren “Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik” ile RTÜK, Netflix, BluTV ve Disney+ gibi platformlara lisans zorunluluğu getirdi ve içerik denetimini yoğunlaştırdı. Bu düzenleme, kültürel ve siyasi hassasiyetler nedeniyle sansür riskini artırıyor. Örneğin, Netflix’in 2020’de Cuties filmiyle ilgili tartışmalara müdahil olması, sektörde belirsizlik yarattı. RTÜK’ün geniş yorumlama yetkisi, ifade özgürlüğünü ve yaratıcı içeriği kısıtlayarak platformların Türkiye pazarına yatırım yapma isteğini azaltabilir.
• Rekabet Kurulu Soruşturmaları: 2025’te Netflix, Disney+, Exxen, BluTV, Amazon Prime Video ve Gain gibi platformlar hakkında başlatılan Rekabet Kurulu soruşturması, münhasırlık koşulları ve hakim durumun kötüye kullanılması gibi konuları gündeme getirdi. Bu soruşturmalar, platformların içerik stratejilerini sınırlayabilir ve cezalar, iş modellerini değiştirmeye zorlayabilir. Uluslararası platformlar, Türkiye pazarını riskli görerek yatırımlarını azaltabilir.
• Vergi ve Mali Yükler: Maliyetleri artıran %7,5’lik dijital hizmet vergisi[1] ve KDV düzenlemeleri, platformların maliyetlerini artırıyor. Yüksek enflasyon ve döviz kuru dalgalanmaları, abonelik ücretlerini yükseltirken, ekonomik baskı altındaki tüketicilerin aboneliklere erişimini zorlaştırıyor. Yerel platformlar (BluTV, Exxen), sınırlı kaynakları nedeniyle uluslararası rakiplerle rekabette dezavantajlı konumda.
• Dijital Korsanlık: Türkiye Yayıncılar Birliği’nin 2023 raporuna göre, dijital korsanlık sektörün gelirlerini tehdit ediyor. Korsan siteler üzerinden Türk dizilerinin ücretsiz paylaşımı, platformların abone tabanını daraltıyor ve telif haklarının korunmasındaki yetersizlikler, orijinal içerik üretimini zorlaştırıyor.
• Kültürel ve Siyasi Hassasiyetler: Türkiye’deki toplumsal kutuplaşma ve siyasi atmosfer, platformların içerik üretiminde temkinli davranmasına yol açıyor. Örneğin, Netflix’in Bir Başkadır dizisi hem övgü topladı hem de bazı kesimlerden eleştiri aldı, bu da içeriklerin nasıl algılanacağına dair belirsizlik yarattı. Oto-sansür, izleyici güvenini sarsabilir ve uluslararası imajı olumsuz etkileyebilir.
• Ekonomik Krizin Etkileri: Yüksek enflasyon ve döviz bağımlılığı, içerik üretim maliyetlerini artırırken, tüketicilerin aboneliklere ayırabileceği bütçeyi sınırlıyor. Bu, yerel platformların uluslararası rakiplerle rekabetini zorlaştırıyor.
• Yasal Belirsizlik ve Tutarsızlık: RTÜK’ün içerik denetim kriterlerinin net olmaması ve düzenlemelerin geniş yorumlamaya açık olması, platformlar için öngörülemez bir ortam yaratıyor. Anayasa Mahkemesi’nin geçmişte bazı düzenlemeleri iptal etmesi, yasal çerçevenin istikrarına dair soru işaretleri doğuruyor.

Tüketiciler ve İzleyici Davranışları

Türk dizileri, sinematografik teknikler, güçlü diyaloglar ve müzik kullanımıyla izleyicilerde duygusal bağ oluşturuyor. Gönül Dağı ve Kızılcık Şerbeti gibi yapımlar, duygusal empatiyi artırarak abone sadakatini güçlendiriyor. Rize’de yapılan bir araştırmaya göre, izleyicilerin dizilerden duyduğu memnuniyet, kulaktan kulağa iletişimi (KKİ) ve platform sadakatini artırıyor. Bu, platformların kaliteli içerik üretimine odaklanmasının kritik olduğunu gösteriyor.

Gelecek Perspektifi ve Çözüm Önerileri

Türkiye’de isteğe bağlı yayıncılık sektörü, büyüme potansiyeline sahip, ancak sürdürülebilirlik için mevcut zorlukların aşılması gerekiyor. Gelecekteki fırsatlar ve çözüm önerileri şunlar:

• Yapay Zekâ ve Büyük Veri: Kullanıcı alışkanlıklarını analiz eden algoritmalar, kişiselleştirilmiş içerik önerileriyle izleyici deneyimini iyileştirecek. Bu, abone bağlılığını artırabilir.
• Reklam Tabanlı Video (AVOD): Deloitte’un 2023 raporuna göre, AVOD modelleri ekonomik kriz ortamında abone sayısını artırabilir. Ücretsiz veya düşük maliyetli hizmetler, geniş kitlelere ulaşabilir.
• Küresel Rekabet: Türk dizilerinin Orta Doğu, Latin Amerika ve Uzak Asya’daki başarısı, platformların ihracat potansiyelini güçlendiriyor. Avrupa yerine bu pazarlara odaklanmak, sektörü rekabetçi kılabilir.
• Yerel Platformların Güçlendirilmesi: BluTV, Exxen ve TRT tabii gibi platformlar, orijinal içerik üretimine ve kullanıcı dostu arayüzlere yatırım yaparak uluslararası rakiplerle rekabet edebilir. TRT tabii’nin yerli Gassal gibi yapımları ve çocuk içerikleri gibi niş alanlar, fark yaratma potansiyeli sunuyor.
• Şeffaf Düzenlemeler: RTÜK ve diğer kurumlar, içerik denetimi ve lisanslama süreçlerinde daha öngörülebilir kriterler belirlemeli. Bu, platformların uyum sağlamasını kolaylaştırır.
• Vergi Teşvikleri: Yerel platformları desteklemek için vergi indirimleri veya teşvikler sağlanabilir, böylece uluslararası rakiplerle rekabet güçleri artar.
• Korsanlıkla Mücadele: Telif haklarının korunması için daha etkin yasal mekanizmalar geliştirilmeli ve korsan platformlara erişim engeli hızlıca uygulanmalı.
• Diyalog ve İşbirliği: Hükümet, platformlar ve sivil toplum arasında diyalog platformları oluşturularak, kültürel hassasiyetler ve yaratıcı özgürlük arasında denge kurulabilir.
•  

Sonuç

Türkiye’de isteğe bağlı yayıncılık sektörü, teknolojik gelişmeler, genç nüfus ve Türk dizilerinin küresel başarısıyla hızla büyümektedir. Ancak, RTÜK denetimleri, rekabet soruşturmaları, vergi yükleri, dijital korsanlık ve kültürel/politik hassasiyetler, sektörün sürdürülebilir büyümesini tehdit ediyor. Platformların yapay zekâ ve veri analitiğiyle kişiselleştirilmiş deneyimler sunması, AVOD modellerine yönelmesi ve kültürel hassasiyetlere uygun içerik üretmesi, gelecekteki başarısını belirleyecek. Şeffaf düzenlemeler, mali teşvikler ve korsanlıkla mücadele, sektörün potansiyelini gerçekleştirmesi için kritik. Türk dizilerinin uluslararası alandaki gücü ve yerel platformların yenilikçi yaklaşımları, Türkiye’yi bu alanda küresel bir oyuncu haline getirme fırsatını sunuyor. Türkiye, bu dinamikleri doğru yönetirse, isteğe bağlı yayıncılıkta bölgesel bir merkez olma yolunda ilerleyebilir.

Kaynakça:

Deloitte, “Türk Dizi Sektörünün Küresel Başarısı,” Deloitte Türkiye Medya Raporu, 2019; Türkiye Yayıncılar Birliği, “Dijital Korsanlığın Yayıncılık Sektörüne Etkileri,” 2023.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu. (2019). Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik (Sayı: 30849). Resmî Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/08/20190801-1.htm

Netflix Türkiye. (2020). Cuties filmiyle ilgili kamuoyu açıklaması ve RTÜK denetim tartışmaları. [Basın açıklaması]. (Erişim tarihi: 25 Mayıs 2025, https://www.netflix.com/tr)

Rekabet Kurumu, “İsteğe Bağlı Yayıncılık Platformlarına Yönelik Soruşturma Duyurusu,” 2025, https://www.rekabet.gov.tr; Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, “Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik,” Resmî Gazete, 2019, https://www.resmigazete.gov.tr.

Çalışkan, N. (2019, 24 Ekim). Yüzde 7.5’lik dijital hizmet vergisi, kimi nasıl etkileyecek? Habertürk. https://www.haberturk.com/dijital-hizmet-vergisi-kimi-nasil-etkileyecek-haberler-2534003-teknoloji[](https://x.com/umutaydin/status/1187243560292274176)

Türkiye Yayıncılar Birliği. (2023). Dijital korsanlığın yayıncılık sektörüne etkileri. https://turkyaybir.org.tr

KOÇAN, Mahmut ve YILDIZ, Salih (2020). Dizi Sektöründe Tüketim Duyguları, Memnuniyet, Kulaktan Kulağa İletişim ve Sadakat Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (E-Gifder), 8 (2), 765- 784,

Deloitte. (2023). Türk dizi sektörünün küresel başarısı ve dijital yayıncılık trendleri. Deloitte Türkiye Medya Raporu. https://www.deloitte.com.tr