Özelleştirme süreçlerini tamamlamamış ve üretim ekonomisi olmayan ülkelerde bütün sektörler kamu alımlarına bağımlı yaşar ve kamu alımları ile büyürler. Özellikle özel sektörün gelişmediği illerde bu bağımlılık daha fazladır. Üretime dayalı olmayan ekonomilerde devlet alımlarının şeffaf ve adaletli yapılması şehir ve ülke ekonomilerine normalden daha fazla katkı sağlar. Nüfus dağılımının dengesiz olduğu ülkelerde küçük illerin kendilerine yetecek kadar üretim ekonomisi bulunmuyor. İhale sisteminin yeterli miktarda şeffaf olmaması da özel sektör yatırımı olmayan şehirlerin ekonomisinde dengesizlik yaratıyor. Kendi kendine yetemeyen bu illerde firmalar büyümeye daha temkinli yaklaşıp istihdam yapmamayı tercih ediyor. Bu ise şehirlerde bulunan ticari ekosistemlerin bozulması, yoksulluk ve işsizliğin artmasına sebep oluyor.

Yabancı yatırımcılar için ihale sisteminin şeffaf olması, o ülkeye yatırım kararı vermesinde önem taşıyor. Bu nedenle yabancının yatırım yapması ve yerlinin büyümesi için ülkedeki ihale sisteminin şeffaf olması gerekiyor. Şeffaf olmayan ihale sistemi ile yapılan işler, ihale bedelinin çok üstünde ve belirli gruplara verilmesini engelleyemiyor. Bu da ülke kaynaklarının dengesiz dağılmasına sebep olduğundan yoksulluk ve işsizliği arttırdığı gibi yerli marka oluşumlarını da olumsuz etkiliyor.

Yabancı yatırımcılar için ülkelerin Yolsuzluk Algı Endeksi ve Avrupa Birliği İlerleme raporu önem taşıyor. 2017’de yayınlanan Ulusal Algı Endeksi verilerine göre ülkemiz maalesef oldukça gerilerde. Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 2018 Yolsuzluk Algı Endeksine göre Türkiye 180 ülke arasında 41 puanla 78. sırada. 2013 yılından beri hızlı bir şekilde özellikle son dört yıldır üst üste geriliyor. Türkiye, 2012 yılından bu yana en çok gerileyen 5 ülke arasında yer aldı. Yine Uluslararası Şeffaflık Örgütü’ne göre Türkiye Avrupa Birliği ülkeleri arasında sonuncu sırada. G20 ülkeleri arasında 13., OECD üyesi 35 ülke arasında sondan ikinci sırada. 2012-2017 yıllarında Uluslararası Şeffaflık Örgütü Endeksi’ne göre en çok puan kaybeden beş ülke Gine (-8), Türkiye (-10), Suriye (-12), Bahreyn (-15), Saint Lucia (-16) olduğunu açıkladı.

Türkiye bu yıl ulusal Şeffaflık Örgütü Yolsuzluk Algı Endeksi Raporu’na göre 180 ülke arasında 39 puan ile 91. sıraya geriledi. Bir önceki yıla göre 2 puan kaybederek 13 sıra aşağıya düştü. 2013-2019 yılları arasında en çok düşüş yaşayan 3 ülkeden biri oldu.

Son yıllardaki yolsuzluğa ait algının düşmesinin en önemli sebebi, ihale mevzuatında yapılan değişiklikler oldu. Kamu kurumlarında açık yerine ilansız davet usulü ile ihaleler yapılıyor. 150 milyar lira değerindeki kamu alımlarının çok büyük kısmını istisnai alımlar, doğrudan temin ve en büyük kısmı ilansız davetler oluşturuyor. Siyasetin etkili olduğu alımlar ve belediyelerde ilansız davet usulü Algı Endeksi’ndeki düşüşün en büyük sebebi olarak görülüyor. Bu yöntemle yapılan ihaleler, belirli kesimlere kaynak aktarımı olarak algılanıyor. Algının değişmesi, ülkemizin gelişmiş batı ülkeleri gibi hak ettiği yere gelebilmesi için ilansız davet usulünün mümkün olduğunca azaltılması, ihale sürecinin şeffaflaştırılması gerekiyor.