Bülent TAŞ Bulent.tas@yeniekonomi.com.tr
Nazmi KARYAĞDI nazmi.karyagdi@yeniekonomi.com.tr

Covid-19 salgını nedeniyle evden çalışma önemli bir mücadele yöntemi olarak ortaya çıktı. Ancak Ar-Ge merkezleri ve Teknoloji Geliştirme bölgelerinde çalışanlar, vergi istisnasından yararlanma veya salgınla mücadele kapsamında evde kalma ikilemiyle karşı karşıya kaldılar. Bu çerçevede alınan geçici mahiyetteki idari kararlar ve yasal düzenlemelerle bu ikileme yol açan durum ortadan kaldırıldı.

Kanundan Önce Alınan İdari Karar

Basına yansıdığı kadarıyla daha herhangi bir Kanuni düzenleme yapılmadan 15 Mart 2020 tarihinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca açıklama yapıldı. Yapılan basın açıklamasında,

• 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde (TGB) faaliyet gösteren şirketler ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerine sahip işletmelerin, kendilerine tanınan muafiyetlerden ve teşviklerden yararlanabilmesi için Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerini bu alanlar içerisinde fiziki olarak gerçekleştirmeleri zorunlu olduğu,
• Covid-19 salgın risk nedeniyle alınan tedbirler kapsamında,
  • İlgili mevzuat ve teşviklerden sorumlu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ortak bir karar alındığı,
  • Teknopark şirketleri ile Ar-Ge Tasarım Merkezleri, evden çalışmaya uygun gördükleri personel sayılarını aylık olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bildirerek, muafiyet teşviklerden 2020 yılı Nisan ayına sonuna kadar faydalanmaya devam edebilecekleri,
  • İki aylık bu ‘geçici' uygulama ile; TGB'lerde faaliyet gösteren şirketler ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde çalışan personelin evden çalışmalarının önünün açıldığı,
  • Bahse konu şirketler, mevcut personel yapısını dikkate alarak uzaktan çalışma konusunda gerekli tedbirleri almaya yetkili olduğu

kamuoyuna duyurulmuştu.

Her ne kadar üç Bakanlık tarafından alınan karar ve yapılan açıklama özellikle vergi istisnasından yararlanabilme boyutuyla hem 5746 sayılı hem de 4691 sayılı Kanuna aykırıydı.

Nitekim bu aykırılık daha sonra çıkan Kanun ile ortadan kaldırıldı.

Yeni Kanunda Yer Alan Düzenleme

7244 sayılı “Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 17 Nisan 2020 tarihli Resmî Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Kanunun 2’nci maddesinin 1’nci fıkrasının (ğ) bendi Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ve Teknoloji geliştirme bölgelerinde yürütülen faaliyetlerin bu merkez ve bölgeler dışında da yürütülebilmesine geçici süreyle izin verilebileceğini düzenliyor.

Buna göre,

• 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen faaliyetlerin Ar-Ge ve tasarım merkezleri dışında da yapılmasına;
• 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Bölge sınırları içinde yürütülen faaliyetlerin Bölge dışında da yürütülmesine

11 Mart 2020 tarihinden itibaren 4 ay süreyle sınırlı olmak üzere, Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından izin verilebilecek.

Bu süre, bitiminden itibaren Sanayi ve Teknoloji Bakanınca 3 aya kadar uzatılabilecek.

İzin verilmesi durumunda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, 5746 sayılı Kanun ile 4691 sayılı Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlanmaya devam edilebilecek.

Bu hüküm çerçevesinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca daha önce Nisan 2020 sonuna kadar verilen izin 4 aya tamamlanabilecek. Bakanlıkça yapılan duyurunun tarihi 15 Mart 2020 olmakla beraber iznin iki ay süreyle verildiği ifade edilmişti. Buradan iznin 1 Marttan itibaren geçerli olduğu sonucu çıkarılabiliyor. Bu durum göz önünde tutulursa 4 ayı tamamlamak üzere 2 aylık süre uzatımı Kanunen hala mümkün. Bu süre dolduktan sonra da Bakanlığın ayrıca üç aya kadar bir süre daha uzatma yetkisi bulunuyor.

Sonuç

Alınan karar ve yapılan Kanuni düzenlemelerle Ar-Ge ve Teknoloji Merkezleri ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri çalışanlarının merkez ve bölgeler dışında çalışmaları halinde, geçici süreyle de olsa istisnadan yararlanmaya devam etmesi mümkün hale getirilmiş durumda.

Aslında istisnanın belirli sınırlar içinde çalışılması şartına bağlanması çok anlamlı değildir. Bunun istisnanın uygulanmasında kontrol mekanizması olarak kullanılma amacından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Ancak istisna uygulaması için Ar-Ge faaliyetinde bulunmanın başlı başına yeterli olması, istisnanın ister merkezlerde veya bölgelerde isterse bunların dışında Ar-Ge faaliyetlerinde istihdam edilen tüm çalışanlar için uygulanması ve bunun için kanuni bir düzenleme yapılması yerinde olur. Ar-Ge faaliyetlerinin belirli alanlara veya bölgelere hapsedilmesi veya mahkûm edilmesi doğru değildir.