Son yıllarda ülkemize yönelik gerek portföy yatırımları gerekse reel sektördeki yabancı sermaye yatırımları hızla geriledi. Yabancı yatırımcı tüm teşvik ve destek paketlerine rağmen Türkiye’den çıkmaya devam ediyor. Aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi son 5 yılda yabancı sermayenin doğrudan yatırımları yüzde 54 geriledi. Hazinenin iç borçlanma kağıtlarına ilgi rekor seviyede düştü. 16 yıl sonra Borsa İstanbul’daki yabancı payı ilk kez yüzde 50’nin altına indi.
Yabancı yatırımcıların Türkiye’den hızla çıkma sebeplerinin en önemlisinin güvensizlik olduğu belirtiliyor. Bağımsız yargı konusundaki endişeler ve siyasi öngörülebilirliğin olmaması birçok ekonomiste göre uluslararası yatırımcının Türkiye’ye yatırımdan vazgeçmemesinin temel nedeni.
COVID-19 salgınının baş göstermesiyle beraber tüm dünyada yatırımlar düştü. Salgınla beraber 2. Dünya Savaşı’ndan sonra gerçekleşen en derin ekonomik durgunluk yaşanıyor. 2020 yılında Dünya Bankası tahminlerine göre, küresel ekonomi yüzde 5,2 küçüleceği yönünde. Euro Bölgesi’ndeki daralmanın yüzde 9,1 ile rekor kıracağı öngörülüyor. COVİD-19 salgını neticesinde gerçekleşen pandemi ile tüm dünyada yatırımlar geriledi. Yeni tip korona virüsün ekonomide yarattığı olumsuz etkiyle gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşecek para çıkışından dolayı kısa ve orta vadede işsizlik ve enflasyon gibi sorunlar artacak.
Ülkemizde gelişmekte olan ülkeler kategorisinde bulunuyor. Yaşanan sermaye çıkışı Türkiye’yi COVİD-19 salgınından daha fazla etkilemekte. Türkiye’de gerek fabrika gibi fiziki yatırımlar gerekse hisse senedi ve Hazine borçlanma kağıdı gibi portföy yatırımlarında da yabancı sermaye çıkışının oranı hayli yüksek.
Yukarıdaki grafik incelendiğinde DİBS yatırımlarındaki yabancı yatırımcı payındaki gerileme çok net görülüyor. Yine Merkez Bankası verilerine göre, Türkiye’ye yapılan doğrudan yabancı yatırımlar 2015 yılında 20 milyar dolar iken 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 35 azalarak 8,8 milyar dolara kadar geriledi. Doğrudan yabancı yatırımlar Ocak-Mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28 düşerek 2 milyar 600 milyon dolar seviyesinde geçekleşti.
Türkiye pandemiden en derin etkilenen ülkelerden biri… 2018 yılından beri yaşanan ekonomik krizden dolayı ülkemiz yabancı cazibesini de hızla yitirmekte. Uluslararası yatırımcı istikrarlı büyüme performansı gösteren ekonomilere yatırımı tercih ediyor. Ayrıca dünya ortalamasının üstünde küçülen ekonomilere yatırım yapmaktan uzak duruyor. Yabancı yatırımcıyı ülkemize tekrar çekmek için tedirgin oldukları konulardaki olumsuzlukları düzeltmemiz gerekiyor. Çünkü, yabancının yatırım yapmadığı ortamlarda yerli yatırımcılarda uzun vadeli yatırımdan uzak duruyor.
Mehmet Özen