Teknoloji Transfer Ofisleri’nin (TTO) ülkemizdeki durumunu yıllardır yazarım, ama herhangi bir şekilde harekete geçildiğini görmedim. Bu sayımızda TTO’lara verilen desteklerin nasıl kullanıldığı hususunda bizlere ulaşan bilgileri paylaşmaya karar vermişken, ÜSİMP Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. A. Hamit Serbest Hocamızın kaleme aldığı bir yazı dikkatimi çekti.

Değerli hocamızdan ilgili yazısından bazı kısımları kullanma konusunda izin aldım ve bu sayımızda sizlerin de dikkatlerinize sunmak istiyorum.

Öncelikle TTO yapılarına neden ihtiyaç duyuldu, Üniversite Sanayi İşbirliği Portali (ÜSİMP) ne zaman kuruldu ve yaşayarak tecrübe ettikleri sorunlar nelerdir, hocamız kısa ve öz bir şekilde anlatmış. “Ülkede birçok kurumda olduğu gibi teknoloji transferi ekosisteminde de insan kaynağı çok hızlı değişmektedir. ÜSİMP, 2007 yılından bu yana ülkemizde üniversite sanayi iş birliği için ortamın sağlanması, Ar-Ge ve inovasyon ekosisteminin güçlenmesi ve firmalarımızın Ar-Ge ve inovasyon performansının geliştirilmesi amacı ile bir sivil inisiyatif olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Ekosistemin gelişmesi, üniversitelerin ve firmaların global akımdan etkilenmeleri sonucunda 2010’lu yıllara doğru üniversite-sanayi iş birliği adı altında yeni merkezler kurulmaya başlandı ve 2013‘ten itibaren de bu yapıların çoğu Teknoloji Transfer Ofisi olarak adlandırılarak arayüz yapıların sayısı hızla artmaya başladı.”

“TÜBİTAK TTO desteğini alan ilk 10 Üniversite TTO’su ile ÜSİMP TTO Ağı kuruldu ve ilk toplantısını da 26 Nisan 2013’te İstanbul Sanayi Odası (İSO) ev sahipliğinde yaptı. Amacı da TTO’ların birlikte öğrenerek ve sinerji yaratarak kapasitelerinin daha hızlı bir şekilde artırılmasıydı. ÜSİMP’e katılan TTO’ların sayısı giderek artıyordu ancak bir süre sonra TTO yöneticilerinin ve çalışanlarının hissedilebilir düzeyde değişmekte olduğunu gözlemledik. Bu değişimlerin ÜSİMP açısından anlamı, üyemiz olan kurumun yeni yöneticisine de ÜSİMP’i anlatmamız gerekmesiydi. Belirli dönemlerde bu değişimlerin aynı zaman dilimi içinde çok sayıda olduğunu da gözlemeye başladık ve bu değişimlerin rektör değişiklikleri ile ilgili olabileceği izlenimini edindik. Bireysel değişikliklerin nedenleri sorgulandığında birçok kez yönetici değişikliğinin nedeni Üniversite üst yönetiminin değişmesi olsa da bazen de TTO yöneticisi değişikliğinin Rektör değişikliğinden bağımsız da olduğu görülmekteydi.”

“Denebilir ki; koskoca üniversite içinde bir birimin yöneticisinin değişmesinin ne önemi var ki! Birisi gider başkası gelir. Ancak TTO’ların yetki ve sorumluluk alanları ve başarı için gereken bilgi ve deneyim düşünüldüğünde bunun doğru bir bakış açısı olmadığı kolaylıkla anlaşılabilir. Bu değişimlerin verdiği en büyük zarar TTO içinde kurumsal bilgi ve kültürün oluşturulamaması, oluşturulsa da korunamamasıdır. Ayrıca, giden yöneticiyle ayrılan çalışanlar olduğu gibi, yeni gelen yönetici ile birlikte gelen yeni kişiler olmaktadır. TTO ne kadar başarılı olmuş olsa da bir anda tüm birikimler gidenlerle yok olmakta ve TTO süreçlerindeki en önemli faktör olan tecrübe ve iş birliği ağı da giden kişilerle gitmektedir. Dolayısıyla her yeni gelen işi baştan öğrenmek zorunda kalmaktadır, tabii ne kadar öğrenebilirse veya öğrenmek isterse…”

Hocamızın tecrübe ettiği ve analizlerini gerçekleştirdiği TTO verileri ise aşağıdaki gibi sıralanıyor.

“TTO ekosisteminin doğuş tarihi kabul edilebilecek olan 2013 yılı esas alınarak TÜBİTAK 1513 TTO desteğinin başlamasının ardından yaşanan süreç değerlendirilmiştir. ÜSİMP üyesi olan TTO sayısı 71’dir, ancak bunlar arasından 46 TTO alınmıştır. İnceleme dışı tutulan 25 kurumun beşi üç hizmet yılını aşmamıştır, 6 kurum henüz yeterince gelişmemiştir ve üç kurum için yeterli veriye ulaşılamamıştır. Ayrıca, TGB bünyesinde faaliyet gösteren 11 TTO da dahil edilmemiştir.”

“Bu kurumlar yaşam süreleri içinde TTO yöneticisi değişikliği sayısı itibariyle incelendiğinde; bir TTO’da altı kez, iki TTO’da beş kez ve iki TTO’da dört kez yönetici değişikliği olduğu görülmüştür. Diğer taraftan; 10 TTO’da üç kez, 15 TTO’da iki kez, 10 TTO’da bir kez yönetici değişikliği olmuştur. Şaşırtan bir durum ise 6 TTO’da yönetici değişikliğinin hiç olmamış olmasıdır, hatta bir kısmında rektör değişikliği olmasına rağmen. Değerlendirmeye alınan 46 TTO’daki değişikliklerin basit ortalaması 2,04’tür. Benzer şekilde bu kurumların rektör değişikliklerinin basit ortalaması da 2,46’dır.”

Aşağıdaki grafik yıl başına rektör değişimleriyle yıl başına TTO yöneticisi değişimlerinin ağırlıklı ortalamalarını göstermektedir. Yatay eksen, TTO’ları göstermektedir. Gizlilik nedeniyle TTO’lar isimleriyle verilmemiş her biri bir sayı ile gösterilmiştir. Düşey eksen de yıl bazında yönetici/rektör değişiklikleri ağırlıklı ortalamalarını göstermektedir.

Sonuç:

Bütün yazılarımda bahsettiğim üzere Teknoloji Transfer Ofisleri sadece yönetici kıyımı değil, personel kıyımları ile de ön plana çıkmaktadır.

Bu kadar değişiklik yaşanmasına rağmen TÜBİTAK Teknoloji Transfer Ofisi Birimi, gerçekleştirdiği değerlendirmelerde zorlanmakta ama mevcut düzenlemeler sebebi ile herhangi bir yaptırımda bulunamamaktadır.

Değişiklikler kurumsal hafızanın hiçbir zaman oluşmamasına sebep olmakta, sanayi iş birliği projelerinde, başlatılan projelerin tamamı aksadığı için sadece TTO’lar değil Sanayi Temsilcileri de ÜSİ projelerine olan inançlarını yitirmektedir.

TTO yönetici ve ekibi değişikliği sırasında farkında olarak veya olmayarak bütün kurumsal hafıza yok olmaktadır.

Yeni yönetimin TTO’lar konusunda ne kadar deneyim ve beceriye sahip asla sorgulanmamakta, liyakat asla dikkate alınmamaktadır.

Teknokent yönetimleri, Teknokent’te çalışan idari, finans vb. iş ve işlemleri yürüten çalışanları, TTO çalışanı olarak gösterip, TTO desteklerini amacı dışında kullanabilmektedirler. (Bu konu çok önemli ve bu konuda birçok bilgi gelmekte bizlere. Bir sonraki sayıda bu destek nasıl amacı dışında kullanılıyor, gelen bilgi ve belgeler ışığında yazmaya çalışacağım.)

ÜSİMP Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. A. Hamit Serbest Hocamızın kaleme aldığı inceleme yazısının tam metnini Linkedin üzerinden “ÜSİMP ÜYE KURULUŞLARIN YÖNETİCİ DEĞİŞİKLİKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME” başlığı altında okuyabilirsiniz, kesinlikle öneriyorum.