Bülent TAŞ Bulent.tas@yeniekonomi.com.tr
Nazmi KARYAĞDI Nazmi.karyagdi@yeniekonomi.com.tr

Verginizi doğru bir şekilde beyan ediyorsanız, beyan ettiğiniz vergiyi zamanında ödüyorsanız vergi indiriminde yararlanabileceğinizi biliyor musunuz? Aşağıda detayını bulabilirsiniz.

Kimler Yararlanabilir

Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri uyumlu mükellef vergi indiriminden yararlanabilmektedir. Buna göre gerçek kişilerden sadece ticari kazanç elde edenler ile serbest meslek kazancı elde edenler bu kazançları üzerinden ödeyecekleri gelir vergisinde indirimden yararlanabilmektedir. Buna karşılık ücret, kira geliri, kâr payı, faiz ve alım satım kazancı elde eden ve bu kazançlarını beyan etmek durumunda olan gerçek kişiler bu kazançları üzerinden ödeyecekleri gelir vergisinde indirim hakkına sahip değildir. 

Öte yandan kurumlar vergisi mükellefi olmakla beraber finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonlarının da indirimden yararlanmaları mümkün değildir. Bunlar dışındaki tüm kurumlar vergisi mükelleflerinin indirimden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. 

İndirimden yararlanmanın Koşulları

İndirimden yararlanabilmenin koşulları aşağıdaki gibidir.

· İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması

· Yapılacak bir vergi incelemesi sonucu indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde beyana tabi vergi türleri itibarıyla haklarında yapılmış bir tarhiyat bulunmaması

· İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, (1) numaralı bent kapsamındaki vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması

Ayrıca, 

· süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla beyanname verilmesi

· İnceleme sonucu yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması 

durumları şart ihlali olarak sayılmamaktadır. 

Zamanında verilmesi gereken beyannameler ve zamanında ödenmiş olması gereken vergiler Kanunda aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

· yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, 

· geçici vergi beyannameleri, 

· muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri,

· Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini

Yararlanılabilecek İndirim Ne Kadar

Gerekli koşulları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile beyan edilen, gerçek kişilerde ticari ve serbest meslek kazancı, kurumlarda kurum kazancı üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinin %5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilebilmektedir. Şu kadar ki hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 1 milyon (1/1/2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1,5 milyon) Türk lirasından fazla olamamaktadır. İndirim yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyanı üzerinden hesaplanmakta dolayısıyla geçici vergi dönemleri itibariyle indirimden yararlanmak mümkün olamamaktadır.

İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilmektedir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar mükellefe red ve iade edilmemekte dolayısıyla indirim kullanılamaz hale gelmektedir. 

Değerlendirme

Söz konusu düzenlemeyi mevzuatımıza kazandıran 6824 sayılı kanunun gerekçesinde “Vergiye gönüllü uyumun artırılması amacıyla uyumlu gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllık beyanname ile beyan ettikleri gelir ve kurumlar vergisinin belli bir kısmına kadar indirim yapılması” nın öngörüldüğü ifade edilmektedir. Dolayısıyla temel amaç vergiye gönüllü uyumu artırmaktır. Ancak bunun sadece ticari veya serbest meslek kazancı elde eden gerçek kişilerle kurumlar vergisi mükelleflerine sağlanmış bir ayrıcalık olması anlaşılabilir değildir. Anlaşılan kira, faiz, kâr payı, alım satım kazancı gibi gelirleri elde edenler zaten uyumlu mükellef olarak kabul edilmektedir. Ancak bu durum anayasanı eşitlik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir. Yapılacak yasal bir düzenlemeyle indirimden yararlanacak mükellefleri genişletilmesi gerekir. 

Ayrıca düzenleme uygulama birçok sorun yaratmakta neredeyse yararlanılması mümkün olamamaktadır. Özellikle hata veya unutma sonucu beyannamelerin zamanında verilmemiş olması veya çok küçük tutarlı vergi ödemelerinin zamanında yapılmamış olması gibi nedenlerle şartların ihlal edilmiş sayılması, bunun için eşik belirlenmemiş olması yararlanmayı sınırlandırmaktadır.

Öte yandan geçici vergi dönemleri itibariyle indirimden yararlanılamıyor olması, yeni işe başlayan mükelleflerin üç yıl geçmeden indirimden yararlanamıyor olması ve son olarak indirimin 1,5 milyon maktu tutarla sınırlandırılmış olması da önemli eksikliklerdendir.

Uyumlu mükellefler sağlanan indirim önemli ve yerinde bir müessesedir. Özellikle sürekli vergi afları veya yapılandırma düzenlemelerinin uyumlu mükellefler bakımından yarattığı haksız durumun giderilmesi bakımından önemli olduğunu düşünüyoruz. Ancak yukarıda ifade ettiğimiz eksikliklerinin de kısa zamanda giderilmesini temenni etmekteyiz.