Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik ile Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ, 1 Aralık 2021 tarihli ve 31676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı ve yayım tarihinde yürürlüğe girdi. Böylece yönetmelikte madde 84’te belirtildiği gibi 27/6/2014 tarihli ve 29043 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmış oluyor. Yönetmelik oldukça kapsamlı, 48 sayfadan ve 86 maddeden oluşuyor. Bu nedenle bu yönetmelikte yapılan değişikliklerin tamamını bu noktada analiz etmek mümkün değil, sadece önemli noktaları belirteceğiz.

Yapılan düzenlemelerden biri, ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşlarının kuruluş aşamasında sahip olması gereken başlangıç sermaye miktarlarının değişmemesine rağmen sahip olunması gereken özkaynak miktarları fatura ödemelerine aracılık hizmeti veren kuruluşları için 3 milyon TL, diğer ödeme kuruluşları için 5 milyon TL ve elektronik para kuruluşları için de 13 milyon TL olarak belirlenmiş ve bu tutarların ödeme kuruluşlarının ödeme işlem hacimlerine göre değişkenlik gösterebileceği belirtiliyor. Bunun yanında önceki yönetmelikte olmayan bir düzenleme de bu kuruluşların asgari 1 milyon Türk Lirası tutarında mesleki sorumluluk sigortası yaptırmakla veya 1 milyon Türk Lirası değerinde teminat bulundurmakla yükümlü kılınıyor olması. Ayrıca kuruluşlara TCMB nezdinde teminat bulundurma zorunluluğu getiriliyor. Teminat miktarları sadece hesap bilgisi hizmeti veren kuruluşlar için zorunlu olmamakla birlikte, münhasıran fatura ödemelerine aracılık hizmeti veren ödeme kuruluşları için 2 milyon TL, diğer ödeme kuruluşları için 3 milyon TL ve elektronik para kuruluşları için ise 5 milyon TL olarak belirlenmiş. Faaliyet izni ön başvuru ücreti de 500 bin TL olarak belirlenmiş. Ayrıca faaliyet izni verilen kuruluşa faaliyete başladıktan sonraki on gün içinde TCMB’ye bildirimde bulunma ve 1 milyon TL lisans ücreti ödeme zorunluluğu getirilmiş.

Ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşları her türlü hesaplarında bulunan paralar üstünden müşterilerine faiz ödeyemiyorlar, kanun ve önceki yönetmelik buna izin vermiyordu. Bu yönetmelikte de bu durum devam ediyor ancak yeni yönetmelikte yapılan önemli bir düzenleme ile ödeme kuruluşlarının elektronik para koruma hesabı dışındaki koruma hesaplarında bulunan ödeme fonlarının nemalandırılmasına olanak sağlaması. Bu kapsamda ödeme fonları, koruma hesabının bulunduğu bankada gecelik vadede nemalandırılabilecek. Böylece ödeme kuruluşlarına , müşterilerine sunabilecekleri komisyon oranlarında esneklik sağlayabilecekleri bir fırsat imkanı doğmuş oluyor.

Yeni yönetmelik ile bazı yeni kavramlar da gündeme geliyor. Bunlardan birisi “ön ödemeli araç”, diğeri ise “anonim ön ödemeli araç”. Yönetmelikte ön ödemeli araç, “müşterinin ödemelerde kullanılabilecek fonu ödeme aracını ihraç eden ödeme hizmeti sağlayıcısına harcama yapmadan önce ödediği ve ödenene eşdeğer tutarda fonun ödeme hizmetlerinde kullanılmasına imkân veren fizikî veya fizikî varlığı bulunmayan ödeme aracını”, anonim ön ödemeli araç ise “herhangi bir şekilde ödeme hesabına bağlı olmayan ve kimlik tespiti veya doğrulaması yapılmamış, önceden ödeme ya da yükleme yapılması suretiyle kullanılabilir hale gelen, tekrar yükleme yapılma imkanı bulunan veya bulunmayan şekilde ihraç edilebilen ve yüklenen bakiye kadar kullanıma izin verilen ön ödemeli aracı” olarak tanımlanmış. Müşteriler tarafından elektronik yoldan yapılan ve finansal sonuç doğuran veya doğurmayan tüm işlemlerde, güçlü kimlik doğrulama kullanılması esası getirilmesine ragmen anonim ön ödemeli araçlarla ilgili işlemler için güçlü kimlik doğrulama zorunluluğu getirilmemiş.

Yeni yönetmelik ile Bankalararası Kart Merkezi (BKM) Anonim Şirketine de bir görev veriliyor: BKM 30 Haziran 2022 tarihine kadar, ödeme hizmeti kapsamına giren bir ödeme yöntemi ile mal ve hizmet ticareti yapan kuruluşlara ödeme işlemlerine ilişkin süreçlerin kolaylaştırılması için bir işyeri kodu üretecek işyeri kayıt sistemi geliştirecek.

Yeni yönetmelik ile getirilen ve kripto paraları da etkileyebilecek bir tanımlama da elektronik para olarak yapılmış. Buna göre bir gayrimaddi varlık elektronik para olarak kabul edilebilmesi için bu varlığın elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer olması gerekiyor.

Yeni yönetmelik ile Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği’ne (TÖDEB) oldukça fazla önem atfedilmiş. Yeni kurulan ve mevcut tüm kuruluşlar TÖDEB üyesi olmak zorunda. Ayrıca temsilcilik sözleşmelerinin ana çerçevesi TÖDEB tarafından TCMB’nin uygun görüşü alınarak belirlenecek, kuruluşlara temsilcilerini TÖDEB’e kaydettirme yükümlülüğü de getirilmiş. Bireysel müşteriler ile kuruluş arasında doğabilecek ihtilafların değerlendirilmesi ve çözüme kavuşturulması amacıyla TÖDEB nezdinde hakem heyetleri oluşturulacak.

Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyette bulunan kuruluşların, önceki yönetmelikte olmayıp yeni yönetmelik ile yeni getirilen düzenlemelere yeni yönetmeliğin yayımından itibaren bir yıl içerisinde uyumlu hale gelmesi gerektiği de belirtilmiş.

Genel anlamda bu yeni yönetmelik ödeme hizmetleri ve elektronik para sektörünü önemli miktarda düzen altına alıyor. Yönetmelikte eksik ve oldukça da önemli olan bir konu, kripto paraların ödeme hizmetlerinde rolünün tam tanımlanmaması, kripto paraların yok sayılması ve bu konunun görmezden gelinmesi. Yönetmelikte bazı maddeler ile kripto paraların önünün kesildiği anlamı çıkabilir ama bence daha net ve açık tanımlamaların yapılması gerekir. Kripto para dünyasına ilişkin de henüz herhangi bir düzenleme çıkmadı, bu konuda çok geç kalınıyor.