Dijital dönüşüm çağında veri merkezlerini bilişim sistemlerinin kalbi olarak nitelendirebiliriz. Veri merkezleri kuruluşların en kıymetli verilerinin saklandığı, işlendiği ve sunulduğu alanlar olduğu için özel önem gösterilmesi gerekmektedir.
Veri merkezlerinde veriler sunucular, disk üniteleri, yedekleme cihazları, network cihazları, güvenlik cihazları gibi aktif cihazlar vasıtası ile işlenir, depolanır ya da sunulur. Veri merkezinde aktif cihazların bulunduğu alanlar veri merkezlerinin en kıymetli kısımları olup beyaz alan olarak ifade edilir. Beyaz alanlarda kurulu bulunan sistemlerin sorunsuz ve verimli olarak çalışabilmesi, veri merkezinin altyapı tasarımında saklıdır. Altyapı tasarımı, veri merkezi inşa edilirken hesaplanır ve kurulacak sisteme göre altyapı sistemleri konumlandırılır.
Veri merkezlerini oluşturan iki ana unsur bulunmaktadır. Bunlar altyapı unsurları ve aktif cihazlardır;
Altyapı Unsurları
Enerji
- Trafo
- Jeneratör
- UPS
- Akü
- STS
- ATS
- PDU
- Elektrik Panoları
İklimlendirme
- Hassas Klimalar
- Nemlendirme Cihazları
Kablolama
- Yapısal Ağ kablolaması
- Enerji kablolaması
- İzleme sistemleri kablolaması
Güvenlik
- Yangın
- Yangın Panelleri
- Yangın Tüpleri
- Isı Sensörü
- Duman Dedektörü
- Kamera
- Geçiş Sistemleri
- Otomasyon Sistemleri
Aktif Cihazlar
Network
- Router
- Switch
- Omurga Anahtarlama Cihazları
- SAN Cihazları
Yedekleme
- Disk Üniteleri
- Teyp Kütüphaneleri
Güvenlik
- Firewall
- IPS
- DDoS atak önleme ..vb
Sunucular
- Blade tipi
- Rack Tipi
- Bütünleşik
Veri Depolama
- San Storage
- Nas Storage
- Obje Storage
Veri merkezini oluşturan unsurların, kesintisiz hizmet verebilmesi, genişleyebilir, güncellenebilir olması ve birbirleriyle uyumlu çalışması büyük önem arz etmektedir.
Enerji altyapısı, veri merkezinde bulunan donanımların ihtiyacı olan enerjinin kaliteli ve kesintisiz şekilde karşılanmasını sağlayan altyapı bileşenlerini ihtiva eder. En dıştan içe doğru sıralayacak olursak trafo, jeneratör, ups ve akü sistemleri yer almaktadır. Tasarımının yedekli yapıda oluşturulması ve aktif cihazların güç tüketimlerini karşılayacak bir kapasitede planlanması gerekmektedir.
İklimlendirme, veri merkezlerinde bulunan sistemlerin soğutulması ya da uygun hava ortamında çalışması için gerekli olan sistemlerdir. Veri merkezlerinde ısıtma, soğutma, havalandırma, nem alma, nemlendirme ve istenen basınçta tutma gibi iklimlendirme şartlarının sağlanması gerekmektedir. Endüstride yaygın olarak kullanılan 3 farklı iklimlendirme seçeneği bulunmaktadır. Bunlar;
- Kabin içi soğutma sistemleri
- Soğuk/sıcak Hava koridoru soğutma sistemleri
- Ortam soğutma sistemleri
Yangın bir veri merkezinin başına gelebilecek en kötü senaryolardan biridir. Bu yüzden yangın söndürme sistemlerinin veri merkezinde bulunması zorunludur. Yangın söndürme çözümleri veri merkezinde bulunan elektronik cihazlara ve personele zarar vermeyecek şekilde olmalıdır. Yangın söndürme çözümlerinde kullanılan gazlar arasında FM200, FE25, Argon ve Novec 1230 olarak sayılabilir [1].
Pasif kablolama, veri merkezi dizaynı konusunda kafa yorulması gereken konulardan biridir. Kablolamanın ve geçiş güzergahlarının (taşıma tavaları, geçiş noktaları vb.) düzgün planlanması, etiketlemenin düzgün yapılması, veri merkezlerinde ileride yaşanacak karmaşanın önüne geçilmesi açısından önemlidir.
Veri merkezi tasarımı konusunda standartlara bakacak olursak;
• ISO Standartları
- ISO 9001 – Kalite Yönetim Sistemi
- ISO 14001 – Çevre Yönetim Sistemi
- ISO 27001 – Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi
- ISO 22237 – Bilgi Teknolojileri – Veri Merkezi Bina ve Altyapı
• Uptime Institute's Tier Standartı (Tier 1-4)
• ANSI/TIA 942-A 2014 – Veri Merkezleri için Telekomünikasyon Altyapı Standardı (Amerika)
• EN 50600 – Veri Merkezi Standardı (İngiliz)
• BICSI 002 Veri Merkezi Dizayn ve Uygulama Standardı
Veri merkezlerinin sertifikalandırılması konusunda Uptime Institute tarafından verilen veri merkezi derecelendirmeleri çok yaygın olarak talep edilmektedir. Bu seviyeler ve kriterlerini kısaca özetleyecek olursak [2];
Tier 1 Seviyesi:
• Küçük işletmelere hizmet veren veri merkezleridir.
• Bilgisayar sistemleri, elektrik, mekanik tesisat yedeksizdir.
• Genel olarak 10 dakikadan daha fazla süren enerji kesintilerine karşı bir önlem barındırmaz.
Tier 2 Seviyesi:
• Enerji ve soğutma sistemlerinde kısmen yedeklilik içerir.
• Jeneratör kullanarak 24 saatlik bir enerji kesintisine dayanabilmektedir.
Tier 3 Seviyesi:
• Yedek elektrik şebekesi içerir.
• Yedek enerji ve soğutma sistemleri içerir.
• Yedek hizmet sağlayıcıları içerir.
• 72 saatlik bir kesintiye karşı dayanabilir.
• Tüm altyapı N+1 şekilde tasarlanmalıdır.
Tier 4 Seviyesi:
• Tüm ‟Tier 3” kriterlerini içerir. Ayrıca;
• Ek olarak 96 saatlik kesintiye dayanabilir.
• 7x24 çalışan personel ekibi olmalıdır.
• Veri merkezinin yeri konusunda çeşitli kısıtlamalar vardır.
• Tüm altyapı 2N+1 şekilde tasarlanmalıdır
Her zaman dediğimiz gibi ölçmediğimizi yönetemeyiz. Hizmet sürekliliğinin sağlanması, sorunlar çıktığında anında müdahale ve çözüm üretilebilmesi için DCIM ya da SCADA dediğimiz sistemlerle desteklenen veri merkezi izleme odalarının kurulması, 7x24 çalışma esasına uygun olarak izleme ve müdahale ekiplerinin oluşturulası da veri merkezlerinin yönetimi konusunda önem arz etmektedir. Ayrıca fiziksel tehditlere karşı veri merkezlerinin dış saldırılardan korunabilmesi için süreç, teknoloji ve personel çerçevesinde bir güvenlik mimarisi oluşturulmalıdır.
Son Söz: "Güven soluduğunuz hava gibidir. Varlığında hiç kimse onu hissetmez. Fakat yokluğunda herkes değerini anlar." Warren Buffet
Kaynakça
- H., T., Gökmen, E., U., Küçüksille, Veri Merkezi Tasarımı, https://slideplayer.biz.tr/slide/2012159/
- V., Aydemir, İş Sürekliliği Yönetim Sistemi ve Bankacılık Sektörüne Yönelik Model, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2016
@yenalarslan1
https://www.linkedin.com/in/yenalarslan
Yenal Arslan