2023 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı 15.01.2023 tarihli ve 32074 birinci mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. 2023 Yılı Yatırım Programında her zaman olduğu gibi merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, Kamu İktisadi Teşebbüsleri, özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşlarının projeleri yer aldı. (Mahalli idarelerin ise yalnızca dış kredi ile finanse edilen projelerine programda yer veriliyor).

2023 yılında Yatırım Programında yer alan 10.915 adet projeye toplam 454,2 milyar TL ödenek tahsis edildiğini gördük (23,8 milyar Dolar) geçen sene ise kamu yatırımları başlangıç ödeneği 184,3 milyar TL idi (Ocak 2022 ayına göre 13,5 milyar Dolara denk geliyor, geçen sene ek bütçe yapıldığını da unutmamak gerekir). Tabi ödeneğin tamamı bütçenin açılması ile beraber salınmıyor yıl sonuna kadar belli bir oranda harcanabiliyor (haliyle kur arttığında dolar bazında düşüyor).

Merkezi Yönetimde en fazla yatırım ödeneği tahsis edilen kurumlar 45,2 milyar TL ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 39,4 milyar TL ile Millî Eğitim Bakanlığı, 37,7 milyar TL ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 37 milyar TL ile Karayolları Genel Müdürlüğü ve 32,7 milyar TL ile Sağlık Bakanlığı olmuş. Yatırımların yüzde 62,2’sinin Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36’sının KİT ve Özelleştirme Kapsamındaki Kuruluşlar, yüzde 1,8’inin ise Döner Sermayeli Kuruluşlar ve Sosyal Güvenlik Kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi öngörülmüş.

Ancak ben programa baktığımda bilişim ödeneklerine yönelik bir sektör kırılımı göremediğimden bilişime ya da bilgi ve iletişim teknolojilerine (BİT) şu kadar para ayrılmıştır diyemiyorum. Günümüzde nasıl ülkelerin Ar-Ge’ye ayırdıkları yatırım oranları temel bir kalkınma göstergesi ise toplam yatırımlar içinde bilişim ödeneklerinin oranı da aynı şekilde önemlidir. Bilişim yatırımlarının da bir sektör olarak yatırım programında kırılımlı bir şekilde yer alması gerektiğini düşünüyorum (Kamu maliyesi açısından diğer detayları bilmiyorum ama zor olmasa gerek). Bununla beraber Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminden önce Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından analitik bütçe sınıflandırması başlığı altında kurumların (her kurum ayrı ayrı olmak kaydı ile) hangi kalemden ne kadar para harcadığı yayınlanıyordu. Şimdi ise bu harcamalar kümülatif bir şekilde tüm kamu kurumlarının toplamı şeklinde yayınlanıyor. (Aralık ayında Strateji ve Bütçe Başkanlığının yayınladığı rapora göre 2022 yılı sonunda toplam kamu bilgi ve iletişim teknolojileri harcaması 4,19 milyar TL olmuştur.) https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/01/2022-Yili-Aralik-Ayi-MYB-Gerceklesmeleri.pdf). Bu raporların kurum bazında yayınlanmaması yatırım ödeneklerinin ve aralık ayında bütçe kanunuyla onaylanan cari ödeneklerin her ay ne oranda harcandığını konusunda değerlendirme yapmamızı zorlaştırıyor. Birde buna kamu kurumlarının ihalelerinde son yıllarda sıklıkla doğrudan alım ve diğer istisna ihale yöntemleri kullandığını eklediğimizde (istisna ihalelerde ihale gerçekleşmeleri kamuoyuna sunulmuyor) bütçe harcamaları ve sektörümüzü ilgilendiren bilişim harcamaları konusunda yıl içerisinde herhangi istatistik sunmak bizim açımızdan imkansızlaşıyor.

Başlangıç ve sonuçtan yola çıkacak olursak bilişim yatırımları başlangıç ödeneği 2022 yılında 7,3 Milyar TL idi (Ocak 2022’de dolar karşılığı 530 milyon dolar civarındaydı Şekil 1). Geçen sene olduğu gibi bu senede Fatih Projesi ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) bilişim ödeneklerinden aslan payını almış gözüküyor. Fatih projesine 1.2 Milyar TL’si dış kredi olmak üzere toplamda 2,21 Milyar TL, BTK ya ise 2,7 milyar doları “mobil haberleşme altyapısı olmayan yerleşim yerlerine altyapı kurulması” projesine olmak üzere 3,1 milyar dolar ödenek ayrılmış durumda. Diğer kurumların bilişim ödeneklerinde de benzer şekilde %100’ün üzerinde TL bazında bir artış gözükmekte. Toplamda kamu yatırım-ödenekleri yeniden değerleme oranı (122,9)’nın üzerinde %146 oranında artarken bilişim yatırımlarının ise yeniden değerleme oranının bir miktar altında kaldığını görmekteyiz. Bu da geçen sene %4 e kadar düşen Kamu bilişim yatırımlarının tüm kamu yatırımlarına oranının bir miktar daha düşeceği anlamına gelebilir (Şekil 2).

 

Bu oranı Strateji ve Bütçe başkanlığı her yıl haziran veya temmuz aylarında “Kamu Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yatırım Raporu” başlığıyla açıklıyor. İlgili doküman açıklandığında 2023 için büyük resmi görme imkânımız olacaktır. Öte yandan TÜBİTAK Ar-Ge destek programlarına ve enstitülerine de yeniden değerleme oranında %121 artışla 7,2 milyar TL ödenek tahsis edilmiştir. Ancak bu bahiste Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen Organize Sanayi Bölgesi projeleri için yüzde 314 artışla 3,2 milyar TL, Küçük Sanayi Sitesi projeleri için ise yüzde 182 artışla 1,5 milyar TL ödenek sağlanması sektörümüz açısından sevindiricidir.

Son olarak size bu sayıda güzel bir haber vermek istiyorum, bir süredir üzerinde çalıştığım "Dijital Dönüşüm ve Liderlik" kitabım Nobel Akademik Yayıncılık'tan çıktı. Sayın hocalarım Prof. Dr. Mehmet Ali AKCAYOL, Doç. Dr. Halis KIRAL, Dr. Orhan KALAYCI sektör büyüklerim Murat PEHLİVAN ve Tuncay IŞIK’ın çok değerli görüş ve değerlendirmeleri ile ön sözünü okuyacağınız kitapta öncelikle dijital dönüşümü gerçekleştirmek için başarılı bir lidere ihtiyaç bulunduğunun altını çizerek dijital dönüşüm liderinin sahip olması gereken özellikleri, veri merkezlerinden başlayarak organizasyonlarda bulunan ya da bulunması gereken bilişim varlıklarını, süreçleri ve servisleri yalın ve anlaşılır bir dille aktardık. Dijital dönüşüm aşamalarında karşılaşılan problemler ve bu problemlerin üstesinden gelmek için yapılması gerekenler, ulusal ve uluslararası düzenlemeler ve standartlar en iyi uygulamaları eşliğinde bütüncül bir bakış açısıyla ortaya koymaya çalıştık. Kitabı Nobel Akademik Yayıncılığın yanı sıra online kitap satış mağazalarından ve diğer kitapçılardan da temin edebilirsiniz. Sektöre, öğrencilerimize, bilişim camiasına ve dijital dönüşüm liderlerine faydalı olmasını diliyorum.