Nazmi KARYAĞDI       nazmi.karyagdi@yeniekonomi.com.tr       

Bülent TAŞ                 bulent.tas@yeniekonomi.com.tr       

Kahramanmaraş merkezli depremlerle ülkemiz ciddi bir şekilde yara aldı. Acılarımız için yas tutmak, yaraları ise sarmak, iyileştirmek toplum olarak hepimizin önceliği haline geldi.

ICT Media dergimizin bu ayki sayısında, depremlerin yaralarını sarabilmek için gerekli olan ekonomik kaynağın teminine yönelik olarak çıkarılan ek deprem vergisini ele alacağız.

7440 sayılı Kanun, kurumlar vergisinden istisna kazancı, vergiye tabi kazancından indirim yapma hakkı veya indirimli oranda kurumlar vergisine tabi matrahı bulunan şirketlerin 2022 yılı istisna kazançları, indirim tutarları veya indirimli orana tabi matrahları üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere ek vergi adı altında bir vergi ödemelerini öngörmektedir.

Söz konusu düzenleme Kanun Meclis Genel kurulunda görüşülürken verilen bir önerge ile kabul edilmiştir. Önergede yer alan gerekçe aşağıdaki gibidir.

“Diğer taraftan, Kahramanmaraş depreminin oluşturduğu etkilerin giderilmesini temin etmek amacıyla, 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde, "Zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler" ile "Kazancın bulunması halinde indirilebilecek istisna ve indirimler" bölümlerinde gösterilerek kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ve 5520 sayılı Kanunun32lA maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden tek seferlik ek vergi alınması öngörülmektedir.”

Gerekçeden verginin getirilme nedeninin Kahramanmaraş depreminin oluşturduğu etkilerin giderilmesi olduğu anlaşılıyor.

Verginin Konusu ve Mükellefi

Verginin konusu 2022 yılında kurumlar vergisinden istisna tutulan kazançlar, indirimli oranda kurumlar vergisine tabi matrahlar ve bu yılda kurumlar vergisine tabi kazançtan yapılabilen indirimlerdir.

Vergiye tabi tutulacak olan istisnalar ve indirimler aşağıdaki gibidir.

1. Şirketlerin Türkiye’deki başka bir şirketten elde ettikleri kâr payları,
2. Şirketlerin Türkiye’deki başka bir şirketten elde ettikleri kâr payları
3. Şirketlerin elde bulundurdukları yurtdışı iştirak hisselerinin elden çıkarılmasından sağladıkları kazançlar
4. Emisyon Primi Kazancı
5. Taşınmaz ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası
6. Bankalara. Finansal Kiralama ya da Finansman Şirketlerine veya TMSF'ye Borçlu Durumda Olan Kurumların Taşınmaz ve İştirak Hissesi ile Kurucu Senetleri İntifa Senetleri ve Rüçhan Haklarının Satış Kazancı İstisnası
7. Yurtdışı Şube Kazançları
8. Yurtdışı İnşaat ve Onarma İşlerinden Sağlanan Kazançlar
9. Eğitim Öğretim Kurumları, Özel Kreş ve Gündüz Bakım ile Rehabilitasyon Merkez. Kazançları
10. Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen kazançlar İstisnası
11. Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlar
12. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen Kazançlar
13. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin ve Yatların İşletilmesinden ve Devrinden Sağlanan Kazançlar
14. Ar-Ge ve Tasarım İndirimi
15. Türkiye'den Yurtdışına Verilen Hizmetlerden Sağlanan Kazançların %50'si oranında indirim
16. Nakdi Sermaye Artışından Kaynaklanan Faiz İndirimi

Verginin mükellefi vergiden istisna edilmiş kazançları bulunan şirketlerdir. 6 Şubat 2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas ilinin Gürün ilçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaftır.

Ek Vergiye Tabi Tutulmayacak İstisna ve İndirimler

Bazı istisna ve indirimler ek vergiden istisna tutulmuştur. Ek vergiden istisna tutulan istisna ve indirimler aşağıdaki gibidir.

1. Yatırım Fon ve Ortaklıkları Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançları İstisnası
2. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisnası
3. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazançlarda İstisnası
4. Risturnlar
5. Bağış ve Yardımlar,
6. Girişim Sermayesi Fonu
7. Korumalı İşyeri İndirimi
8. Mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-ge ve tasarım merkezlerinden elde ettikleri istisnaya ve indirime konu kazançları

Mikro işletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri beş milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler

Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri elli milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler

 

Verginin Matrahı ve Oranı

Verginin matrahı 2022 yılı beyannamesinde yer alacak olan istisna kazanç, indirimli kurumlar vergisi matrahı veya indirim tutarıdır.

Verginin oranı ise yurt içi ve yurt dışı şirketlerden elde edilen kâr payı istisna kazançları üzerinden %5, diğer istisna, indirimli kurumlar vergisi matrahı ve indirimler üzerinden %10 oranında hesaplanacaktır.

Verginin Beyanı ve Ödenmesi

Ek verginin beyanına ilişkin Kanunda bir düzenleme yer almamakla beraber Kanunun verdiği yetki kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığının herhangi bir ek beyana gerek olmaksızın kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde bir tahakkuk yapma ihtimali bulunmaktadır.

Ayrıca hesaplanan ek vergi iki taksitte ödenebilecektir. İlk taksit kurumlar vergisi ödeme süresi içinde ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenecektir.

Bu ek vergi vergiye tabi kurum kazancının tespitinde gider ve indirim olarak dikkate alınamayacak ve hiçbir vergiden mahsup edilemeyecektir.

Sonuç

Ülke olarak maalesef depremlerin büyük yaralar açmasını engelleyemiyoruz. Bu nedenle her büyük felaketten sonra depremin açtığı yaraları sarmak için ek vergiler çıkarıyoruz. 

Depremin açtığı yaraların sarılmasında toplumsal dayanışma içinde olmak tabi ki gereklidir. Ancak toplumsal dayanışmanın yaygın bir tabana dayandırılması önemlidir. Bu bakımdan bu ek vergi çok da tabana yaygın bir dayanışma özelliği göstermemektedir. Siz zaten vergi ödemiyorsunuz, o yüzden ek vergiyi siz ödeyin demek toplumsal dayanışma ruhuna aykırıdır.