Bülent TAŞ             bulent.tas@yeniekonomi.com.tr         

Nazmi KARYAĞDI nazmi.karyagdi@yeniekonomi.com.tr

Teknoloji geliştirme ve Ar-Ge faaliyetlerinde çalışanların ücretlerini vergiden istisna etmek için insanları bölgelerde veya merkezlerde fiilen bulunmaya mahkûm etmenin doğru olmadığını her mecrada yazdık söyledik (Bkz. ICT Media dergisi ve VergiAlgı internet sitesi).

ICT Vergi köşesini takip eden okuyucularımız hatırlayacaklardır; özellikle salgın sonrasında uzaktan çalışma konusunda gelinen aşama dikkate alınarak, bölge veya merkezlerde fiilen bulunarak çalışma zorunluluğunun, yapılacak bir yasal düzenlemeyle, tamamen kaldırılmasının doğru olacağını yazdık.

İşte bu yazımızda ise gelinen son aşamayı sizlere aktaracağız.

Güncel Rakamlarla Ar-Ge*
	2016	2022 (Aralık)
Faaliyette olan Ar-Ge merkezi sayısı	250	1.260
Toplam personel sayısı (Destek personeli dâhil)	26.407	75.147
Lisans	13.897	45.035
Yüksek lisans	5.835	13.780

 

Sorunun özü ve tarihçesi

Teknokentlerdeki (Teknoloji Geliştirme Bölgeleri) işletmelerde çalışanların Haziran 2001’den, şirketlere ait Ar-Ge merkezlerinde çalışanların ise Nisan 2008’den itibaren elde ettikleri ücretler, bazı koşullar altında, gelir vergisi stopajından müstesna kılınmıştı.

İstisnanın amacı yasa metinlerinde; ülkemizin Ar-Ge, yenilik ve tasarım yoluyla uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için teknolojik bilgi üretilmesi, yenilikçiliğin (inovasyonun) yaygınlaştırılması, ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesi, verimliliğin artırılması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve teknolojik bilginin ticarileştirilmesi şeklinde sayılmıştı.

Yeni ekonomi dünyasında 2001’den beri yer alan ücret stopajı istisnasının ilginç bir koşulu vardı:

Toplam çalışma süresinin yüzde 80’inin Teknokent’te veya Ar-Ge merkezinde fiilen geçirilmesi ve bu durumun da sıkı teknolojik sistemlerle kayıt altına alınması ve takibi gerekiyordu.

Güncel Rakamlarla Teknokentler*
	2016	2022 (Aralık)
Faaliyette olan Teknokent sayısı	64	97
Toplam personel sayısı (Destek personeli dâhil)	40.033	89.933
Ar-Ge ve tasarım personeli	32.686	75.140
Kapsam dışı personel	5.327	7.233

 

Bir başka ifadeyle; ücretin tamamının stopaj istisnasından yararlanabilmesi için çalışma süresinin en fazla yüzde 20’si Teknokent ve Ar-Ge Merkezi dışında geçirilebiliyordu.

COVID-19 döneminde evden çalışmanın zorunlu bir çalışma yöntemi haline gelmesi nedeniyle Şubat 2021’de 7263 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanına yüzde 20’yi yüzde 50’ye yükseltme yetkisi verildi.

Sayın Cumhurbaşkanı da bu yetkiyi kullanarak Teknokent ve Ar-Ge Merkezi dışında geçirilebilecek süreyi yüzde 50’ye çıkardı.

Aynı yıl içinde ikince kez değişlik yapılarak Aralık 2021’de (12 Ekim 2021’den geçerli olmak üzere) 7346 sayılı Kanunla Cumhurbaşkanına bu kez yüzde 20’yi yüzde 75’e yükseltme yetkisi verildi.

Beklenildiği üzere Cumhurbaşkanınca yetki kullanılarak Teknokent ve Ar-Ge Merkezi dışında geçirilebilecek süre yüzde 75’e çıkarıldı.

Özgürlüğe yüzde 25 kalmıştı

Nihayet Mart 2023’te yasalaşan 7440 sayılı Kanun’la, kalan yüzde 25’lik kısım da ortadan kaldırılarak Cumhurbaşkanına Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin merkez ve bölge dışı çalışma sürelerini yüzde 100’e kadar çıkarma yetkisi verildi.

Beklenen Cumhurbaşkanı Kararı yayımlandı

Resmî Gazete’de 31 Mart 2023 günü yayımlanan 7015 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla, 6 Şubat’ta yaşanan depremler nedeniyle Olağanüstü Hal ilan edilen illerdeki Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin istisnaya tabi merkez ve bölge dışı çalışma süreleri deprem tarihinden itibaren olağanüstü hal süresince yüzde 100 olarak belirlendi.

Ardından Teknokentlerdeki işletmeler, Ar-Ge ve tasarım merkezleri ile buralarda çalışanlar “hayatın yüzde 100 gerçekliğiyle bağdaşacak” ve “çalışanlara yüzde 100 özgürlüğü sağlayacak” düzenlemeyi kendilerine getirecek Cumhurbaşkanı Kararını beklediler.

Nihayet beklenen 7103 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 20 Nisan 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayınlandı.

7103 sayılı Karara göre; 1 Nisan-31 Aralık 2023 tarihleri arasında Teknokentlerde, Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan personelin gelir vergisi stopaj teşviki uygulamasında bölge ve merkezler dışında geçirilen süreler bakımından belirlenmiş oran yüzde 100 olarak uygulanacak.

Bakanlığa verilen yetki

Gerek 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun Geçici 2. maddesine, gerekse 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3. maddesine eklenen düzenlemelerde;

"Cumhurbaşkanı, yüzde yirmi olarak belirlenen bu oranı belirleyeceği bölgesel ve/veya sektörel alanlarda ya da meslek gruplarına göre yüzde yüze kadar artırmaya veya tekrar kanuni oranına kadar indirmeye yetkilidir”ifadesi varken 7103 sayılı Kararda “mahiyeti Bakanlıkça belirlenecek bilişim personeline” denilmek suretiyle Bakanlığa bir yetki devrinin söz konusu olduğu görülüyor.

Eğer Bakanlık bu konuda bilişim çalışanları arasında bir sınıflandırma ve sınırlandırmaya gidecek olursa, bunun hukuken tartışmalı olacağını, yetkisiz bir düzenlemenin yapıldığı iddiasının ileri sürülebileceğini şimdiden belirtmekte yarar var.

 

Ar-Ge Merkezlerinde Gelir Vergisi Ücret Stopajı İstisnası Tutarları*
2018	2019	2020	2021	2022
913 milyon TL	1 milyar 281 milyon TL	1 milyar 513 milyon TL	2 milyar 210 milyon TL	4 milyar 287 milyon TL

 

Teknokentlerde Gelir Vergisi Ücret Stopajı İstisnası Tutarları*
2018	2019	2020	2021	2022
689 milyon TL	933 milyon TL	1 milyar 250 milyon TL	2 milyar 400 milyon TL	3 milyar 800 milyon TL

 

(*Veriler, 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifinin TBMM, Plan ve Bütçe Komisyonundaki görüşmeleri esnasında AK Parti Kayseri Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş’ın konuşmasından alınmıştır.)