Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2020 yılının şubat ayında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu çatısı altında faaliyet gösteren Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi açılışında yaptığı konuşmada “Yerli 5G teknolojisi altyapısını kurmadan 5G’ye geçemeyiz” dedi. Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan ise 2021 yılının Eylül ayında İstanbul Medipol Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi'nin organizasyonu ile gerçekleştirilen 6G çalıştayında “Hedefimiz 2023 yılında en yüksek yerlilik oranına sahip olacak şekilde 5G’yi kullanıyor olmak” açıklamasını yapmıştı. Geçen ay yani 2023 yılının temmuz ayında Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu “2024 de 5G'ye geçiş planını kamuoyu ile paylaşmayı” hedeflediklerini belirtti. Bu cümleden 2024’de 5G’ye geçecek miyiz yoksa, bakanlık 2024’de 5G’ye nasıl geçeceğimizin planını mı sunacak, tam anlaşılamadı. Bu durumda 5G’ye ne zaman geçeceğiz onu şimdiden bilmek güç.

Mayıs 2023 tarihi itibarı ile dünyada 156 ülkede 524 işletmeci 5G hizmetini kullanıcılara sunmuş durumda veya deneme aşamasında. 97 ülkede 249 operatör de ticari olarak hizmet vermekte. Dünyada kabul edilen veya edilmeyen 218 ülke var, biz de 5G hizmeti alamayan ülkeler içindeyiz ne yazık ki. Biz de İstanbul Havalimanı’nda 3 operatörün de katılımı ile 5G servisi verilmeye başlandı. İstanbul ve Ankara’da da bazı bölgelerde test amaçlı 5G sistemleri kuruldu.

5G’ye geçişin önündeki en büyük sorun devletin uçtan uca yerli milli 5G teknolojisi ile geçme isteği. Bu yanlış bir istek değil, keşke gerçekleşebilse. Şimdiye kadar yurtdışına GSM yatırımları için 3 operatör milyarlarca dolar ödemek zorunda kaldılar. Hem bu harcamaların önüne bir nebze geçmek hem de yerli teknoloji üretimini desteklemek amacı ile 3G’den itibaren GSM ihale şartnamelerine bazı yerli üretim şartları ilave edildi. Fakat bu şartların yerine getirilip getirilmediği tam anlamı ile takip edilemedi veya operatörlerin bu şartları yerine getirememe sebepleri çok kolay bir şekilde kabul edildi. 3G yatırımlarında yerlilik oranı çok ihmal edilir düzeyde kaldı, 4,5G’de ise biraz daha iyi durumda olmasına rağmen hedeflenen oranlara ulaşılamadı. GSM yatırımlarında yerli milli teknolojilerin geliştirilmesi için yeterli planlama yapılamadı, yapılanlar da tam olarak amacına ulaşamadı. 5G için ise şu anda uçtan uca teknoloji geliştiren sadece ULAK Haberleşme diye bir şirket var ama onların da web sitesinden anlaşıldığı kadarı ile bu konuda yoğun bir çalışma içinde oldukları görünmüyor. Varsa da biz göremiyoruz. 5G konusunda PoC yapan GTENT şirketi ise devlet desteği kesildiği için çalışmalarını durdurmuş gibi görünüyor. Peki yerli milli 5G teknolojimiz olmayacaksa 5G’ye de geçemeyecek miyiz? Eski kararın gözden geçirilmesi ve bu sorunun cevabının tekrar verilmesi gerekiyor.

5G sistemine geçişte başka bir sorun ise dünyada GSM operatörlerinin değerlerinin çok fazla düşmüş olması olabilir. Şu anda NYSE’de kayıtlı Turkcell şirketinin değeri 4,5 milyar dolar civarında görünüyor. Bu durumda Turkcell 5G’ye ne kadar yatırım yapabilir, yaptığı yatırım miktarının borsa değerine bire bir olumlu katkısı olacağı çok şüphelidir. Bu soru diğer operatörler için de geçerlidir. Ayrıca operatörlerin önünde çözülmemiş son kullanma tarihi yaklaşan lisanslar sorunu da var, onların da bir an önce çözülmesi gerekir. Şu anda bırakın 5G’yi düşünmeyi normal olarak yapılması gereken yatırımları yapmakta bile isteksiz olabilirler, var olan yatırımlarından maksimum faydayı almayı tercih edebilirler. 5G’ye geçişi normal olarak biraz da toplumun zorlaması gerekir ama toplum da bu konuda baskı unsuru olabilecek durumda değil.

Bizim 5G’ye geçişimiz yılan hikayesine dönmüş durumda ama ne toplum ne operatörler ne de yönetim bunu çok dert etmiyorlar.