ICT Media
Menkul kıymetleştirme, sermaye piyasalarının derinleşmesinin yanında alternatif bir yatırım aracı olarak TL varlıklarına talebin artmasına da destek sağlıyor. Ülke ekonomilerinin büyümesinde önemli bir unsur olan menkul kıymetleştirmeyi Türkiye ve Orta Doğu’da bu alanın lider oyuncusu TeamSec’in Kurucusu ve CEO’su Esad Erkam Köroğlu ile masaya yatırdık.
Çoğumuz “menkul kıymet” olarak hisse senetlerine ve tahvillere oldukça aşinayız. Ancak menkul kıymetleştirme ise hisse senetlerinin ve tahvillerin ihraçlarındaki süreç anlamına gelmiyor. Menkul kıymetleştirme en yalın haliyle kredi veya alacak gibi nakit akışı yaratan varlıkların mülkiyetinin bir havuzda toplamasına ve bunları faiz getirebilecek tahvil veya menkul kıymetlere dönüştürmesine olanak tanıyan bir süreçtir. Peki bu şirketler için nasıl bir fayda sağlıyor? Ülke ekonomileri için nasıl bir potansiyel barındırıyor? Hangi varlıklar menkul kıymetleştirilebiliyor? Bu ve daha birçok soruyu 2022 yılının Kasım ayında faaliyetlerine başlayan Türkiye’nin ve Orta Doğu’nun ilk ve tek yapay zekâ destekli ve bulut tabanlı menkul kıymetleştirme fintek ve regtech şirketi TeamSec’in Kurucusu ve CEO’su Esad Erkam Köroğlu’na sorduk, ICT Media okuyucuları için yanıtladı.
Öncelikle menkul kıymetleştirmeyi en yalın halde aktarabilir misiniz?
Menkul kıymetleştirmenin en temel şekli 18. yüzyılın sonlarına kadar uzanıyor. Bu dönemde ABD’de demiryolu sisteminin genişletilmesinde finansman ihtiyacına çözüm için çiftlikler menkul kıymetleştiriliyor. İlk modern menkul kıymetler piyasası ABD’de, konut ipoteğine dayalı menkul kıymet yaratılmasıyla Şubat 1970'te başlıyor. 1985 yılında ise menkul kıymetler piyasası, teminat görevi görecek ipotek dışı varlıklarla daha da genişletiliyor ve varlığa dayalı menkul kıymetler piyasası ortaya çıkıyor.
Bu kısa tarihçenin ardından menkul kıymetleştirmeyi tanımlamak ve daha iyi aktarabilmek için sırasıyla hem menkulü hem de kıymetleştirmeyi tanımlamanın önemli olduğunu düşünüyorum. “Menkul” kelime anlamıyla “taşınabilir/transfer edilebilir” demek. “Kıymetleştirme” ise “bir şeye değer yükleme” anlamı taşıyor. İki kelimeyi bir araya getirdiğimizde herhangi bir şeye önce değer yükleyip sonra da onu taşınabilir/transfer edilebilir hale dönüştürmüş diğer bir deyişle menkul kıymetleştirmiş oluyorsunuz.
Daha da açık ifade etmek gerekirse; menkul kıymetleştirme en basit tanımı ile reel ya da finansal sektör firmalarının mevcutta elinde bulunan vadeli alacaklarının sermaye piyasalarında alım ve satımı yapılabilecek yatırım aracına dönüştürülmesidir. Şirketler, işlerini finanse etmenin banka kredilerine ek veya alternatif kanalı olarak menkul kıymetleştirmeyi kullanabilirler. Varlık tabanlı bu finansman yöntemi, şirketlerin finansman kaynaklarını çeşitlendirmelerine veya tamamen yeni bir refinansman kaynağı oluşturmalarına yardımcı oluyor. Menkul kıymetleştirme ayrıca, sermaye piyasalarının derinleşmesinin yanı sıra alternatif bir yatırım aracı olarak TL varlıklarına talebin artmasına destek oluyor.
Menkul kıymetleştirme işlemine hangi finansal varlıklar konu olabilir?
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre menkul kıymetleştirme işlemine konu edilebilecek varlıklar şunlardır:
1- Bankaların ve finansman şirketlerinin, tüketici kredileri ile ticari kredilerinden kaynaklanan alacakları,
2- 6361 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan finansal kiralama sözleşmelerinden doğan alacaklar,
3- Toplu Konut İdaresi Başkanlığının gayrimenkul satışından kaynaklanan taksitli ve sözleşmeye bağlanmış alacakları,
4- Finansal kuruluşlar hariç mal ve hizmet üretimi faaliyetinde bulunan anonim ortaklıkların müşterilerine yaptıkları faturalı satışlardan kaynaklanan senede veya teminata bağlanmış ticari alacakları,
5- Bankaların ve finansman şirketlerinin, ilgili sicilde ipotek tesis edilmek suretiyle teminat altına alınmış, Kanunun 57’nci maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan alacakları,
6- Kanunun 57’nci maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanından kaynaklanmak kaydıyla, 6361 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan finansal kiralama sözleşmelerinden doğan alacaklar,
7- Bankaların, finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketlerinin ilgili sicilde ipotek tesis edilmek suretiyle teminat altına alınmış ticari kredi ve alacakları,
8- Toplu Konut İdaresi Başkanlığının konut satışından kaynaklanan taksitli ve sözleşmeye bağlanmış alacaklarıdır.
Peki yatırımcı bu yatırım araçlarına nasıl/ne şekilde yatırım yapabilir?
Bu yatırım araçlarına en doğru yatırım yapma yöntemi emeklilik ve yatırım fonlarımızı yöneten portföy yönetim şirketleri ve emeklilik yatırım şirketleri ile iletişime geçip, fonlarına bu tarz menkul kıymetleştirilmiş ürünleri almalarını sağlamak olur. İkinci en iyi yöntem ise düzenli olarak TeamSec’in LinkedIn hesabından da duyurulan ihraçlara bankalar veya aracı kurumlar aracılığıyla talep göstermektir.
Türkiye sermaye piyasalarının gelişmesi için menkul kıymetleştirme ne anlam ifade ediyor?
Doğru uygulanan bir menkul kıymetleştirme Türkiye’nin büyümesine önemli katkı sunar. Aşağıdaki tabloda yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıklarının toplamını ve kırılımını görüyoruz. Enflasyona karşı kendisini ezdirmek istemeyen yerli yatırımcıların TL ve yabancı para mevduat arasında sıkıştığını gözlemliyoruz. Çare olarak milyonlarca insan hisse senedi piyasasına yönelmişken bile BİST 100, yatırımcılarına 2023 yılında TL bazında yüzde 35,6 kazandırarak enflasyonun altında getiri sundu. Öte yandan tabloda da görüleceği üzere Türkiye’de tüm finansal varlıklar içinde menkul kıymetleştirmenin payı binde 3. Bize benzer ülkelerin ortalamasına baktığımızda bu oran yaklaşık yüzde 12 iken, gelişmiş ülkelerde ise yüzde 40’ın üzerinde seyrediyor. Bu gerçeklik doğrultusunda yeni TL enstrümanlar geliştirilmesinin elzem olduğu aşikardır.
Öte yandan TL ürün kısırlığı ülkede sadece TL’nin mevduat ve kredi arasında kalması sonucunu doğurmuş, alacak ve kredilerin menkul kıymetleştirilmesi olmadığı için TL’nin sayısız defa sistem içinde döndürülmesi sağlanamamıştır. Bu gerçekleşmeden Türkiye ne yazık ki hiçbir zaman gelişmiş bir sermaye piyasalarına sahip olamayacaktır. Günün sonunda bizim amacımız her zaman TL’ye talep doğurmak olacaktır. Bunun en iyi ve verimli görünen yöntemlerinden birisi de TL menkul kıymetleştirmedir.
Ülke büyümesinde önemli ve kritik bir unsur olan menkul kıymetleştirmenin Türkiye’de henüz yeterince gelişmemiş olmasının nedenleri nelerdir?
Türkiye’de menkul kıymetleştirilen finansal varlıkların büyüklüğü benzer ekonomilere kıyasla henüz düşük seviyelerde. Bu alternatif finansman ve yatırım aracının bizde daha az gelişmiş olmasının nedeni ürün konusundaki mevzuat ya da bürokrasi değil. Aksine Sermaye Piyasaları Kurumu’nun (SPK) bu konudaki mevzuatı dünyadaki en başarılı mevzuatlar arasında yer alıyor. Buna ek olarak bu konudaki insan kaynağımızın yetkinliği de dünya standartlarının çok üstünde. Bu ürünün Türkiye’de henüz yaygınlaşmamış olmasının 3 ana sebebi bulunuyor. Bunlardan ilki menkul kıymetleştirmenin operasyonel süreçlerinin çok uzun olması. İkincisi maliyetlerinin çok yüksek olması. Son olarak ise bu ürün kullanımı konusunda hem şirketlerin hem de yatırım yapacak yatırımcıların farkındalığının yeterli düzeyde olmaması. Tam da bu noktada TeamSec olarak şirketlere hiçbir maliyet oluşturmadan ve günler içinde menkul kıymetleştirme süreçlerini tamamlayabilecekleri bir çözüm paketi sunuyoruz.
TeamSec demişken, çalışmalarınızdan kısaca bahsedebilir misiniz?
Memnuniyetle. TeamSec’in ‘TeamSec Securitization as a Service’ altyapısı banka ve şirketlerin kredi ve alacaklar gibi bilançolarının aktif tarafında bulunan varlıkların transfer edilebilir hale getirilmesine olanak sağlıyor. Yani şirketin veya bankanın sahibi veya yöneticisi bilançosunda kıymetli gördüğü varlıkların gelecekteki nakit akışlarını Borsa İstanbul’da işlem gören ve alınıp satılabilen Türk Lirası finansal enstrümanlara menkul kıymetleştirme sayesinde çevirebiliyor. Bu konu özelinde şirketlerden çok olumlu geri dönüşler alıyoruz. Menkul kıymetleştirmenin yaratacağı katma değere ve potansiyeline inanıyor, buna yönelik dijital çözümlerimizi ve iş birliklerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz. Mevcutta finansal kuruluşlar için kredi seküritizasyonu, şirketler için fatura seküritizasyonu çözümleri sunuyoruz. Şimdi de şirketlere sunduğumuz Türk Lirası fatura alacağı seküritizasyonu hizmetimizi bir adım daha ileriye taşıyoruz. Dış ticaret firmaları için kısa süre içerisinde yabancı para ticaret finansmanı platformunu hayata geçirmeyi hedefliyoruz. İhracatçılarımızın yabancı para alacaklarını iskonto edebilecekleri bir platformu ve İngiltere’de sektörde öncü global bankalardan bir tanesinin entegrasyonunu tamamladık. Çok yakında duyuracağımız pilot işlemimizle bir ihracatçımızın yurt dışından olan alacaklarını bankalarımızın yabancı para borçlanma maliyetlerinin bile altında bir oranla finansmana konu edeceğiz. Bu işlemle hem ülkemize daha ucuza döviz getirmiş olacağız hem de ihracatçımızın finansmanını yurt dışı kaynaklardan sağlayarak yurt içi kaynakların başka alanlara kaydırılmasına olanak sağlayacağız.
10 milyar TL’ye yakın menkul kıymetleştirmeye imza attı
2022 yılının Kasım ayında kurulan TeamSec, finansal hizmetler alanında tecrübeli ve deneyimli isimlerden oluşan Yönetim Kurulu Üyelerinin yanı sıra ileri düzeyde veri bilimi, teknoloji, dijital uzmanlık ve finans yetkinliklerine sahip güçlü bir ekibe sahip. TeamSec’in başlıca hizmetleri arasında Menkul Kıymetleştirme (Securitization as a Service), Varlığa Dayalı Menkul Kıymetleştirme (Asset-Backed Securities), Teminatlı Menkul Kıymetleştirme (Covered Bonds) ve Ticari Alacakların Finansmanı (Trade Receivable Financing) yer alıyor. Kurulduğu ilk yılda 200 bini aşkın kredi seküritizasyonu yapan ve 200 milyon doların, bir başka deyişle 6 milyar TL’nin üzerinde menkul kıymetleştirmeye imza atan TeamSec, 2024 yılında işlem hacmini 4 kat artırmayı hedefliyor. TeamSec’in şimdiye kadar imza attığı menkul kıymetleştirme 10 milyar TL’ye yaklaştı. Dubai International Financial Centre’dan (DIFC) İnovasyon Lisansı alan ilk Türk fintek şirketlerinden olan ve yurt dışı açılımına Dubai’de ofis kurarak başlayan TeamSec, şimdi de Suudi Arabistan’da Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi (MENA) genel merkezini kurmaya hazırlanıyor. Birden fazla finansal hizmeti tek çatı altında toplamaya odaklanan TeamSec, bünyesinde sermaye piyasaları, kredi ve menkul kıymetleştirme uzmanlıklarını birleştirerek dünya çapında örnek olacak bir yapı oluşturmayı hedefliyor.
TeamSec'e bir 'yenilikçilik' ödülü daha
TeamSec, başarılarıyla da ödüle doymuyor. Digital Money & Fintech Awards’23’te ‘Yılın En Yenilikçi Şirketleri’ arasında yer alan TeamSec, kısa süre önce KPMG Türkiye ile Finansal İnovasyon ve Teknoloji Derneği (FINTR) güç birliğiyle düzenlenen ‘KPMG & FINTR-Dijital Finansın Öncüleri’ ödül programında ‘The Innovative Fintech’ ödülünün sahibi oldu.
