Yaklaşık 10 yıldır girişimci yatırımcı sunumlarını gerek yönetiyor gerek düzenliyor gerekse juri/yatırımcı olarak katılıyorum. 2000’den fazla sunum dinledim. En az üzerinde durulan ama yatırım yapılması için en önemli faktörlerden bir tanesi olan takım ve takım yetkinlikleri genellikle geri de kaldığını gözlemledim. Hem Türkiye’de hem de küresel olarak yapılan bir çok araştırma da yatırımcılar takımın önemini dile getirdiler. Malatya Lisesi mezunu olan Eren Bali’nin kurduğu online eğitim platformu Udemy’nin değeri milyon dolarla ölçülüyor. Eren’in ABD’deki ikinci girişimi olan Carbon Health için henüz girişimi ortada yokken sadece konuşarak yatırımcılardan çok ciddi yatırım aldığını biliyor muydunuz? Sonuçta başarısı ve ortaya koyduğu yetkinlik ve çalışkanlığı ortada olduktan sonra yatırımcılar için bütçe ayırmak çok daha kolay oluyor.
Türkiye’de girişimlerin takımlarında biraz da kültürümüzden kaynaklanan sebeplerle devir oranı çok yüksek oluyor. Heyecanla başlıyoruz ancak iş detaylı çalışmaya ve yetkinlik arttırmaya geldiğinde devamını getirmekte çok zorlanıyoruz. Bununla birlikte kültürümüzün parçaları olan evlilik, aile ile birlikte yaşama, askerlik durumlarından dolayı sürdürülebilir bir takım kurmak çok daha kolay olmuyor.
Girişimlerde takım söz konusu olduğunda yatırımcıların dikkat ettiği iki temel unsur var:
1.Takımın Yetkinliği
Üniversitede öğrencilere notlarınızdan çok yetkinliğinizi arttırmalısınız dediğimde genellikle “yetkinlik” kelimesinin tam olarak ne anlama geldiğini soruyorlar. Yetkinlik, belli işleri verimli bir şekilde bitirebilmek için bildiğiniz ve uyguladığınız uzmanlık konuları olarak tanımlanabilir. Yetkinliğin ünvandan çok iyi ayrılması gerekir. Üniversitede aldığınız derece ve mezun olduğunun bölüm yetkinliğiniz ile ilgili değil ünvanınız ile ilgilidir. Akademik ünvanınız yetkinliğinizi belirtmez. İdari bir görev veya sorumluluk yine yetkinlikle alakalı değildir. Bu tür ünvanlar belki sadece yetkinliği oluşturabilecek tecrübeleriniz hakkında çok sınırlı bilgi vermektedir.
Üniversitede yazılım mühendisliği okuyarak 4.00 ortalama ile mezun olmuş olabilirsiniz. Bu elbette yatırımcılara olumlu bir sinyal verecek ancak yeterli olmayacaktır. Yazılım mühendisi olarak yaptığınız ve çalışan yapay zekâ uygulamaları, işletme mezunu olarak finansal analiz yapabilmeniz, mutfak sanatları mezunu olarak çok iyi yemek tasarımı yapmanız yetkinliğe güzel birer örnektir. Yetkinlik sadece üniversitede mezun olduğunuz bölümler ile alakalı değildir hatta yetkinlik için üniversite mezunu olmaya bile gerek kalmadığı durumlar olabilir. Kamu yönetimi mezunu olan biri harika kahve hazırlıyor olabilir, maliye okuyan biri çok iyi marangoz işleri yapabilir, lise mezunu olan biri kodlama yapıyor olabilir. Yetkinlik okuduğunuz bölümden çok sizin tutku ve meraklarınızla alakalıdır. Eğer yetkinliğiniz okuduğunuz bölümle eşleşirse o zaman elbette çok daha etkin bilgiye ve uzmanlığa ulaşabilirsiniz.
2.Takımın Yeteneği
Yetenek kelimesinin de yetkinlik gibi eksik algılanan bir kelime olduğunu düşünüyorum. Yetenek dediğimizde aklımıza gelen müzik, resim, tasarım gibi alanlarda çalışmaktır. Bu durumda sadece sanatsal içerik olan şeylerle uğraşan insanlara yetenekli diyebiliriz ve büyük bir hataya düşeriz. Ayrıca yeteneğin doğuştan geldiği yönünde genel kabul görmüş düşünceler de vardır. Takımların yeteneği ekip bireylerinin belli konularda aynı işi yapan diğer kişilerden ayrıldığı noktaları gösterir. Exceldeki formülleri standartların dışında daha başka amaçlar için kullanan, sunum yaparken kendi metodolojisini etkili bir şekilde aktaran, en katı müşteri adayları ile iletişim kurup bunu verimli devam ettiren birileri yetenekli kişilerdir.
Biz hem yetkinliğin hem de yeteneklerin doğuştan değil geliştirilebilir olgular olduğunu düşünüyoruz ve gözlemliyoruz. Yetkin ve yetenekli olan takım olabilmenin en değerli kuralı ünvanların ekipleri tanımlamasından uzak durmak ve sürekli olarak kendinizi geliştirmeye çalışmaktır.
Bu başlıkta söylenecek son ama çok değerli bir tavsiyem daha var. Yatırımcıların artık özellikle dikkat ettiği ve size de ilerlemenizde büyük katkı sağlayacak şey, eğer mümkünse takımınızın disiplinler arası kurmaktır. Burada bahsetmek istediğim, farklı yetkinlik ve yeteneği olan insanların bir araya gelmesinin hem projenin ilerlemesi hem de başarısı açısından çok büyük önem taşıdığıdır. Bunu önemli alternatif enerji kaynaklarından rüzgâr türbünü kurulumu için örneklendirebiliriz. Rüzgâr türbünü tasarlamak ve inşa etmek için sadece makine mühendislerine veya tasarımcılarına ihtiyaç varmış gibi gözükür.
Ancak düşündüğümüzde türbünü tasarlayacak makine mühendisleri ile birlikte;
- Dayanıklı türbün için materyal bilimcilere,
- Elde edilen enerjiyi verimli saklamak için pillerin içeriğini bilen kimya mühendislerine,
- Rüzgarların hangi iklim ve yer koşullarında nasıl estiğini bilen iklim bilimcilere,
- Rüzgar enerjisinin öncellikli kullanım alanları için sosyal bilimcilere ihtiyacımız vardır.
Aynı şekilde restoranlarda ödeme kolaylığı sağlayan bir uygulama için takımınızda;
- Kodlama yapabilmek için yazılımcılara,
- Kullanan müşterilerin uygulamayı kolay ve sık kullanmalarını sağlayacak kullanıcı deneyimi ve kullanıcı arayüzü tasarımcılarına
- Restoranları iyi bilen daha önce onlarda çalışmış ve tanıdıkları olan bir restoran sahibine
- Kullanıcılardan gelen geribildirimlerin takıma doğru aktarılmasını sağlayacak bir proje yöneticisine ihtiyacınız olabilir.
Taylan Özgür DEMİRKAYA